Kraj: 
Oficjalnym językiem obowiązującym w Polsce jest język polski. Zaliczany jest on do grupy języków słowiańskich stanowiących cześć większej indoeuropejskiej rodziny językowej. Funkcjonuje on także jako język urzędowy w Polsce oraz należy do oficjalnych języków Unii Europejskiej. Jednak nie we wszystkich regionach język polski brzmi tak samo. W zależności od regionu rozróżnić możemy odmiany języka polskiego wykazujące znaczną odrębność od polszczyzny standardowej (literackiej). Z obiegowymi dialektami polszczyzny związane są cztery podobne do siebie zjawiska fonetyczne: mazurzenie, szadzenie, jabłonkowanie i kaszubienie. Innymi cechami charakterystycznymi niektórych gwar polskich są: bylaczenie (gwary północnokaszubskie) i brak wałczenia (gwary wschodnie Mazowsza i gwary Kresów Wschodnich). Historia ich powstania sięga czasów przedpiastowskich, kiedy to dało się wyodrębnić odrębne skupiska plemienne - Pomorzan (Pomorze), Polan (Wielkopolska), Wiślan (Małopolska), Mazowszan (Mazowsze) i Ślężan (Śląsk).
Gwara podhalańska
Jest to jedna z najbardziej żywych gwar w Polsce i jedna z najpopularniejszych w Małopolsce. Używa jej większość górali na Podhalu i charakteryzuje się obecnością wielu wyrazów rodzimych (typowo podhalańskich), jak m.in. ciupaga, wyzdajać (wymyślić, ułożyć, przygotować) czy złóbcoki (instrument podobny do skrzypiec). Ponadto w gwarze spotkać można wyrazy, które określają zjawiska lub rzeczy spotykane tylko w górach. Na przykład siklawa (wodospad górski), pyrć (ścieżka górska), bacówka (szałas pasterski w górach) czy bryndza (ser owczy). Osoby przyjezdne określa się mianem ceprów a pieniądze to dutki. Gwara podhalańska została spopularyzowana na przełomie XIX i XX wieku przez Kazimierza Przerwę-Tetmajera, który wydał cykl opowiadań "Na skalnym Podhalu".
Gwara śląska
Jest to gwara używana zarówno na ternie Górnego jak i Dolnego Śląska i stanowi mieszankę wielu języków, w tym polskiego, niemieckiego, czeskiego, rosyjskiego i łaciny. Wykształciła się w skutek wielokrotnej zmiany przynależności administracyjnej regionu. W obrębie dialektu śląskiego można wyróżnić zarówno gwary oddalone od polszczyzny standardowej, jak i formy bliskie językowi ogólnemu. Przykładowe słowa jakie spotkać można w gwarze śląskiej to m.in. bryle (okulary), hasiok (śmietnik), bajtel (chłopiec, dziecko) czy luft (powietrze). Na popularyzację gwar śląskich w Polsce ma wpływ m.in. miesięcznik Śląsk.
Dialekt kaszubski
Język kaszubski (lub dialekt kaszubski) w zależności od przyjętych kryteriów uznawany jest za odrębny język lub dialekt języka polskiego. Faktycznie jeśli się go nie zna, to trudno zrozumieć porozumiewających się nim ludzi. Język kaszubski ma swój odrębny alfabet. Występują w nim litery nie używane w języku polskim. Kaszubszczyzną posługuje się w Polsce na co dzień przeszło 108 tysięcy Kaszubów. Jest jedyną pozostałością słowiańskich dialektów pomorskich. W języku kaszubskim nadal występują słowa, fony i dźwięki, które z języka polskiego już dawno wyginęły. Pomimo więc ogromnych podobieństw oba języki więcej dzieli niż łączy. W Polsce istnieje około 400 szkół, w których dzieci uczą się kaszubskiego. Przykładowe popularne zwroty z życia codziennego w języku kaszubskim: dobri dzéń (dzień dobry), dzãkujã (dziękuję), proszã (proszę), do ůzdrzeniô (do widzenia).
Gwara poznańska
Jest to gwara charakterystyczna dla mieszkańców Poznania i okolic. Charakteryzuje się konglomeratem dialektu regionalnego oraz słów wziętych z języka niemieckiego. Mimo, że. niewiele osób mówi samą gwarą, to słowa w niej pochodzące są w częstym użyciu. Do języka niemieckiego gwara nawiązuje nie tylko poprzez germanizmy mantel (płaszcz), ale i składnię: Tego nie idzie kupić (Tego nie można kupić), Żaden problem (Ta sprawa nie stanowi problemu). Charakterystyczne dla gwary są również przyrostki zdrabniające, np. wiaruchna (grupa ludzi). Do najczęściej używanych słów gwary poznańskiej, używanych w Poznaniu, należą m.in. takie słowa jak: bejmy (pieniądze), bimba (tramwaj), chichranie (śmiech), nygus (leń), ćmik (papieros), papcie (buty) czy gira (noga).
Gwara warszawska
Gwara ta powstała prawdopodobnie w drugiej połowie XVIII wieku, a jej najważniejsze cechy ukonstytuowały się wiek później. Ukształtowała się poprzez nałożenie się na substrat językowy, jakim w tym wypadku były gwary dialektu mazowieckiego elementów leksykalnych w postaci zapożyczeń z języków używanych przez zamieszkujących Warszawę przedstawicieli innych nacji. Zapożyczyła z tych języków spory zasób leksykalny, języki te miały natomiast mniejszy wpływ na cechy systemowe gwary warszawskiej. W okresie poprzedzającym wybuch II wojny światowej gwarą warszawską posługiwały się przede wszystkim niższe warstwy społeczeństwa i mieszkańcy peryferyjnych dzielni. Dziś używa jej już bardzo niewielu warszawiaków. Jednym z najbardziej charakterystycznych elementów cechujących warszawską gwarę jest sufiks "-ak", który był powszechnie dodawany do rzeczowników pospolitych i nazw własnych. Kiedy więc mówisz dzieciak, łobuziak czy schaboszczak, posługujesz się gwarą. Gwarę warszawską wyróżnia też zamiana "ke" i "ge" na "kie" i "gie" oraz głosek "l" i "k" w niezmiękczonej formie. To dlatego od starszych mieszkańców stolicy (lub - jak sami powiedzą - stolycy) usłyszysz, że zakładają marynarkie, a nie marynarkę. Przykładowe słowa i zwroty używane w gwarze warszawskiej: ustrojstwo (urządzenie), aligant (elegant), cykor (tchórz), facjata (twarz), lebiega (łamaga), bajer (cwana nawijka), bajzel (bałagan), barachło (staroć), chabanina (liche mięso), chawira (mieszkanie), cierpiarz (taksówkarz), facjata (twarz), ganc pomada (wszystko jedno), kajet (zeszyt), kinol (nos) czy klawo (wyśmienicie).
Gwara podlaska
Należą do niej różne gwary, w których można doszukać się wypływy języków: litewskiego, białoruskiego czy ukraińskiego (w zależności od miejsca). Gwara ukształtowała się wraz z napływem na dzisiejsze pogranicze polsko-białoruskie licznych osadników z Rusi, Wołynia i Grodzieńszczyzny. Charakterystyczne dla tej gwary jest długie wymawianie samogłoski "e" oraz nieużywanie w formie grzecznościowej słowa pan/pani, np w zwrocie: "kiedy do mnie przyjdzie" zamiast "kiedy pani do mnie przyjdzie". Gwara podlaska jest od lat spychana na margines i krytykowana, a także bardzo często wyśmiewana. Przestano jej używać, zwłaszcza gdy na fali emigracji przełomu lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku gdy wielu ludzi zamieszkało w miastach. Przykładowe słowa oraz zwroty gwary podlaskiej: "graba" (ręka), czychunka (kolejka), rozdziawa (gapa), barachło (coś bezwartościowego), farfocle (śmietki, strzępy), sztafirować się (stroić się), daj dla mamy (zamiast daj mamie) czy bubki (jagódki).
Gwara krakowska
Jest to odmiana polszczyzny charakterystyczna dla mieszkańców Krakowa i okolic. Wiele słów i wyrażeń w niej używanych spotyka się także na Górnym Śląsku i Podhalu. Charakterystycznym elementem gwary krakowskiej jest nosowa wymowa "ą" i "ę" a także wymowa końcówki "-ynka", jak w słowie "ręka". Występuje tu także akcent wyrazowy inicjalny, z przesunięciem akcentu w wołaczu na ostatnią sylabę. Częste też jest używanie partykuły "że" w trybie rozkazującym jak np. weźże, idźże, zróbże, podajże czy cicho-żeż bądź. Przykładowe słowa i zwroty używane w gwarze krakowskiej: weka (długa bułka), andrut (wafel), ulepa (bardzo słodka herbata), borówka (czarna jagoda), sagan (czajnik) czy portki (spodnie).
