Ksary i kasby, ufortyfikowane afrykańskie osady i twierdze
Regionalne atrakcje

Ksary to ufortyfikowane osady lub siedziby plemienne, jakie wznoszone były z gliny i kamienia, w okresie średniowieczna w północnej Afryce w szczególności na terenie obecnego Maroka na południe od gór Atlas. Najczęściej budowano je na terenie oaz, lub bezpośrednio na pustyni przy szlaku gdzie przemierzały karawany. Grube mury z cegieł wypalanych z gliny i słomy miały chronić mieszkańców przed żarem pustyni, przede wszystkim jednak przed zakusami rabusiów, czy wojowniczych sąsiadów. To właśnie w nich szukali schronienia kupcy i podróżnicy przemierzający pustynię, w zamian za opłaty i podatki. Z zewnątrz budowle te wyglądają niepozornie, jednak w środku nie rzadko skrywają prawdziwe skarby. Zobaczyć w nich można m.in. wykonane z kości wielbłąda ozdobne krzesła, inkrustowane lustra, średniowieczne wazy czy biżuterię. Ksary rozpowszechnione są przede wszystkim na obszarach obecnych krajów Maghrebu czyli na terenach zamieszkałych niegdyś przez Berberów - rdzenną ludność Berberii w północnej Afryce i na Saharze, pochodzenia chamito-semickiego. Jednym z najbardziej znanych ksarów jest usytuowana na trenie Maroka w pobliżu miasta Warzazat ufortyfikowana osada zwana Ajt Bin Haddu. Wzniesiono ją prawdopodobnie około 500 lat temu w niezwykle malowniczym zakątku, na zboczu wzgórza nad porośniętymi palmowym gajem brzegami rzeki Warzazat. Z uwagi na strategiczne położenie na szlaku łączącym Marrakesz z Warzazatem osada stanowiła ważny ośrodek handlowy. Dziś miasteczko stanowi wielką atrakcję turystyczną. Bardzo często też Ajt Bin Haddu jest wykorzystywane jako plan filmowy. Kręcono tu zdjęcia to takich produkcji jak m.in. "Klejnot Nilu", "Gladiator", "Prince of Persia" czy serial "Gra o Tron". Inne popularne ksary to m.in. położony przy trasie usytuowanej do Zagory ksar Tissergate, usytuowany w Mauretanii zabytkowa osada Szinkit czy położona bezpośrednio na pustyni Walata.

Kasba

Podobnymi budowlami do ksarów są kasby. Różnica polega na tym, że nie jest to osada zamieszkiwana przez jeden ród, lecz większa twierdza, którą zarządza władca. Podobnie jak ksary najczęściej można je spotkać w północnej Afryce na południe od gór Atlas. Pierwotnie kasby zamieszkiwane były przez jedną rodzinę. Z czasem jdnak rozrastały się w większe kompleksy na terenie których oprócz pałacu znajdowały się także magazyny, w których gromadzono zapasy na wypadek oblężenia oraz koszary dla załogi. Podobnie jak wiele innych marokańskich budowli do wznoszenia kasb używano suszonej na słońcu cegły, a także mieszanki gliny, słomy i kamieni. Niestety materiały te nie były zbyt trwałe i odporne na zmienne warunki atmosferyczne przez co wznoszone z nich budowle nieremontowane bardzo szybko popadały w ruinę. Dlatego też do czasów obecnych zachowało się w północnej Afryce bardzo niewiele kasb. Obecnie kasbą określa się także dzielnice lub części miast w Afryce zamieszkałe w całości lub znacznej części przez rodziny arabskie.