Odbudowa Pałacu Saskiego w Warszawie

Pałac Saski z Grobem Nieznanego Żołnierza to jeden z najbardziej okazałych obiektów w centrum Warszawy, który nie doczekał się odbudowy po II wojnie światowej. Jego rekonstrukcja byłaby nie tylko odtworzeniem zabytku, ale przede wszystkim zamknięciem ramy urbanistycznej w najważniejszym dla tożsamości narodowej i kulturowej Polaków miejscu stolicy. Niestety jak do tej pory po rezydencji pozostaje jedynie Grób Nieznanego Żołnierza (fragment ocalałej kolumnady pałacu) oraz bezkształtna przestrzeń, która niczym nie przypomina istniejącego tu dawniej wielkiego założenia urbanistycznego jakim jest Oś Saska.

Historia Pałacu Saskiego sięga drugiej połowy XVII stulecia. Wtedy to powstał piękny barokowy budynek, który zaprojektowany został przez włoskiego architekta Giovanniego Battistę Gisleniego. Bardzo szybko nowa budowla stała się jedną z wizytówek Warszawy. Pałac szczególnie przypadł do gustu Augustowi II Mocnemu, który przeniósł tu rezydencję królewską. W kolejnych latach budowla wielokrotnie zmieniała właścicieli. Mimo to w murach pałacu zawsze siedzibę miały ważne instytucje. W 1810 roku zamieszkała tu nawet rodzina Chopinów, z młodym Fryderykiem. W latach 1838-1842 przeprowadzona została gruntowna przebudowa pałacu w stylu klasycystycznym według projektu Adama Idźkowskiego.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku pałac stał się symbolem odrodzonej ojczyzny. To właśnie tutaj marszałek Piłsudski ulokował siedzibę Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, który został przemianowany w 1928 roku na Sztab Główny. Tutaj tęż mieściło się m.in. Biuro Szyfrów. Pracowali w nim kryptolodzy, którzy złamali szyfr słynnej niemieckiej Enigmy. W 1923 roku przed pałacem stanął pomnik księcia Józefa Poniatowskiego, a 2 listopada 1925 roku pod pałacową kolumnadą umieszczono Grób Nieznanego Żołnierza. Po wybuchu II wojny światowej w 1939 roku i zajęciu przez wojska niemieckie Warszawy, Pałac Saski został zajęty przez Wehrmacht. Niespełna rok później plac znajdujący się przed budynkiem przemianowany został na Adolf Hitler Platz. Pod koniec wojny, po upadku Powstania Warszawskiego pałac oraz pomnik Józefa Poniatowskiego zostały wysadzone przez wycofujących się Niemców w powietrze - ocalał jedynie fragment kolumnady z Grobem Nieznanego Żołnierza. Po wojnie o odbudowę pałacu zabiegali historycy, aktywiści czy zwykli mieszkańcy Warszawy. Po upadku komunizmu rekonstrukcja stała się bardziej realna. W 2008 roku na polecenie ówczesnego prezydenta Warszawy, Lecha Kaczyńskiego rozpoczęto prace przygotowawcze, które przerwane zostały nagle przez kryzys oraz okryte zabytkowe podziemia. Co ciekawe oprócz odbudowy Pałacu Saskiego, miał zostać także zrekonstruowany sąsiadujący Pałac Brühla oraz kamienice od strony ulicy Królewskiej. Do projektu odbudowy rezydencji powrócił prezydent Andrzej Duda w setną rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości. Sama inicjatywa nie spotkała się ze sprzeciwem urzędników, ale ostateczna decyzja o rozpoczęciu prac jest cały czas odwlekana z powodu braku środków finansowych. Nie udało się także ustalić co miałoby się znajdować w nowym budynku. Są propozycje żeby umieścić tu siedzibę ratusza bądź senatu lub utworzyć muzeum odbudowy Warszawy.

Ciekawostki

• Szacunkowy koszt odbudowy samego tylko Pałacu Saskiego to około 210-275 mln złotych (netto). Gdy uwzględnimy także odbudowę Pałacu Brühla, trzech kamienic od strony ul. Królewskiej oraz budowę podziemnego parkingu to kwota rośnie do około 601-875 mln złotych (netto).