Grenlandia

Wyspy

Grenlandia to największa wyspa świata, która stanowi autonomiczne terytorium zależne Danii. Położona jest w północnej części Oceanu Atlantyckiego, a jej większą cześć (blisko 80%) pokrywa lądolód grenlandzki. Północnym krańcem lądu jest przylądek Morris Jessup, południowym - Farvel, wschodnim - Nordost Rundingen, a zachodnim Alexander. Wyspa od wschodu i południa oblewana jest przez Atlantyk, od północy przez wody Oceanu Arktycznego, a od zachodu wody Morza Baffina. Większa część wyspy leży za kołem polarnym. Z punktu widzenia budowy geologicznej Grenlandia stanowi kontynentalną część Ameryki Północnej, politycznie zaś z uwagi na swoją historię stanowi część Europy. Linia brzegowa Grenlandii jest bardzo urozmaicona, charakteryzują ją liczne, głęboko wcięte w ląd fiordy. Innym elementem urozmaicającym linię brzegową są dziesiątki niewielkich wysp szkierowych. Dodatkowo wpływ na wygląd linii brzegowej jak i wybrzeża mają spływające lodowce, które u wybrzeży tworzą wielkie jęzory o szerokości dochodzącej nawet do 100 km. Najwyższym szczytem Grenlandii, jak i zarazem całej Arktyki jest mierząca 3694 metry n.p.m. Góra Gunnbjørna. Znajduje się w środkowo-wschodniej części wyspy, w odległości ok. 150 km od wschodniego wybrzeża. Nazwa szczytu pochodzi od imienia norweskiego żeglarza Gunnbjörna Ulfssona. Pierwsze udokumentowane wejście na górę dokonane zostało 16 sierpnia 1935 roku przez ekspedycję brytyjsko-duńską, w skład której wchodzili m.in. Augustine Cortauld i Laurence Wager.

Rdzenni Grenlandczycy (Eskimosi) zamieszkują wyspę od co najmniej 4,5 tysiąca lat. Przez Europejczyków Grenlandia odkryta została w IX stuleciu przez norweskich wikingów, którzy zabłądzili w drodze do Islandii. Wkrótce potem założyli tu kilka swoich kolonii. Obecnie osadnictwo koncentruje się głównie na południowym i zachodnim wybrzeżu wyspy. Najdalej na północ wysuniętą osadą jest Qaanaaq (Thule). Stolicą i największym miastem Grenlandii jest położone w południowo-zachodniej części wyspy Nuuk (Godthåb). Zamieszkuje je około 16 tysięcy ludzi co stanowi blisko 25% całej populacji wyspy. Miasto założone zostało w 1728 roku przez Hansa Egede i do II wojny światowej pozostawało jednym z głównych ośrodków miejskich wyspy, gdy ustanowiono je oficjalnie administracyjną stolicą Grenlandii. Samo miasto nie stanowi zbyt atrakcyjnego miejsca dla turystów. Poza gmachem Muzeum Narodowego nie ma tu praktycznie wcale zabytkowych gmachów czy domów, a za największą atrakcję uchodzi Dom Prawdziwego św. Mikołaja. W sumie na Grenlandii znajduje się tylko 18 miast (najmniejsze liczy zaledwie 500 mieszkańców) i około 60 osad. W niektórych z nich mieszka zaledwie 20 do 30 ludzi. Duże odległości miedzy osadami sprawiają, że życie na wyspie jest bardzo drogie. Praktycznie wszystkie towary niezbędne do codziennego życia są importowane.

Na Grenlandii panuje klimat polarny, jedynie na wybrzeżach - subpolarny. Południowy zachód wyspy jest cieplejszy niż to wynika z szerokości geograficznej, a to za sprawą opływającego wyspę od tej strony odgałęzienia ciepłego Prądu Północnoatlantyckiego. Klimat Grenlandii charakteryzuje się częstymi zmianami pogody, ostrymi zmianami temperatur i znacznymi opadami (zwłaszcza w części południowej). Większość mieszkańców Grenlandii stanowią Inuici (77%), którzy zmieszani z przedstawicielami rozmaitych europejskich nacji obecnie nazywani są po prostu Grenlandczykami. Drugą znaczną nację stanową pochodzący zarówno z Grenlandii jak i przebywający tu czasowo Duńczycy (10%). Na Grenlandię dostać się można samolotem lub droga morską.

Ciekawostki

• Nazwa wyspy oznaczająca "zielony kraj" niegdyś miała zachęcić do osadnictwa, w przeciwieństwie do Islandii, której nazwa "kraina lodu" miała zniechęcać;
• Grenlandia jest blisko 50 razy większa od Danii;
• Na Grenlandii występuje znany choćby w Polsce system rosnącego numerowania domów przy danej ulicy;
• Według statystyk ponad 90% mieszkańców wyspy korzysta z internetu.