Krym

Regiony

Krym to rozległy półwysep we wschodniej Europie, położony między morzami Czarnym i Azowskim. Do 2014 roku należał on do Ukrainy, kiedy to w wyniku rewolucji Euromajdanu Rada Najwyższa Republiki Autonomicznej Krymu ogłosiła deklarację niepodległości Autonomicznej Republiki Krymu, a następnie Republika Krymu po referendum została anektowana przez Rosję w postaci nowo powołanego Krymskiego Okręgu Federalnego Rosji. Deklaracja niepodległości Krymu i wynikające z niej akty nie zostały uznane przez władze Ukrainy oraz większość społeczności międzynarodowej. Krym połączony jest z lądem około 30 kilometrowym wąskim Przesmykiem Perekopskim, pomiędzy Morzem Czarnym i Azowskim. Widziany z góry przypomina lecącego ptaka, którego skrzydłami są półwyspy Tarchankut i Kerczeński. Niegdyś wejścia na półwysep bronił tzw. "Wał turecki" o długości 8 km, który powstrzymał najazd chana Wielkiej Ordy w 1501 roku. Obszar Krymu wynosi około 27 tys. km2, długość linii brzegowej to prawie 1 tys. km (z czego 512 km to plaże), a zamieszkuje go około 2,4 miliona osób. Większość etniczną stanowią Rosjanie (60%). Oprócz nich żyją tu także Ukraińcy (24%) i Tatarzy krymscy (10%).

Historia osadnictwa na Krymie sięga czasów prehistorycznych. Najstarszymi znanymi budowlami są menhiry sielskie pochodzące z przełomu II i III tysiąclecia p.n.e. Pierwszymi znanymi mieszkańcami Krymu byli Kimeryjczycy i Taurowie, którzy w późniejszym czasie zostali wyparci przez Scytów. W starożytnych pojawili się tu greccy osadnicy z Miletu, którzy założyli tu miasto zwane Chersonezem Taurydzkim bądź Taurydą. Niegdyś nazwa ta odnosiła się także do całego półwyspu. Pozostałości antycznego miasta zachowały się do czasów obecnych i dziś znajdują się w granicach administracyjnych Sewastopola. Jakiś czas później półwysep opanowali Goci, a po nich przybyli Hunowie. Począwszy od IV wieku n.e. Krym stanowił cel ekspansji Bizancjum. W 988 roku w Chersonezie ówczesny wielki książę kijowski Włodzimierz I Wielki przyjął chrzest i poślubił Annę, siostrę cesarza Bizancjum, Bazylego II. W XIII wieku wraz z wojskami Złotej Ordy na Krym przybyły plemiona tatarskie, które w 1443 utworzyły odrębne państwo. W XV stuleciu feudałowie tatarscy utworzyli na półwyspie chanat kryski w pełni zależny od Turcji, który po wojnie rosyjsko-tureckiej uzyskał pełną niezależność. W kolejnych wiekach Rosjanie sukcesywnie dokonywali pogromów ludności tatarskiej by w końcu w 1783 roku przyłączyć Krym do Rosji. Gdy wojska carskie wkroczyły na Krym, Rosjanie wprowadzili swoją administrację i sądownictwo. Wielu Tatarów zostało wówczas wywiezionych na Syberię, a pozostali uciekli do Turcji. W w 1945 roku krymskiej Jałcie Józef Stalin dzielił Europę, a dokładnie dekadę później (z okazji trzechsetnej rocznicy ugody perejasławskiej) Nikita Chruszczow oddał Krym radzieckiej Ukrainie.

Półwysep Krymski to jeden z najpiękniejszych, ale wciąż mało znanych zakątków Europy. Turystom ma do zaoferowania ciepłe morze, fantastyczne krajobrazy, bujną przyrodę oraz liczne zabytki. Napotkać można tu starożytne ruiny, średniowieczne twierdze, klasztory, meczety tatarskie czy imponujące skalne miasta. Na Krym warto przyjechać jeszcze przed czerwcem, kiedy dopiero rozpoczynają się przygotowania do sezonu i w większości miejsc ceny utrzymują się jeszcze na poziomie zimowym. Szczytem sezonu jest koniec lipca i trzy tygodnie sierpnia. Gdy dopisuje pogoda atrakcyjne mogą być też ostatnie dni sierpnia i wrzesień, kiedy ceny spadają, a plaże pustoszeją. Woda w morzu nadal pozostaje ciepła, a dodatkowo pojawiają się świeże owoce: figi, arbuzy, winogrona, brzoskwinie i melony. Na klimat półwyspu w głównej mierze mają wpływ morze oraz góry. Zimy są łagodne, a lata gorące. W okresie wiosennym pogoda często bywa niestabilna, a jesień jest przeważnie długa i piękna. Dodatkowym atutem jest duże nasłonecznienie. Półwysep jest także głównym rejonem winiarskim Ukrainy. W piwnicach Massandry czy Słonecznej Doliny dojrzewają cenione na całym świecie wina o słodkim, aksamitnym smaku.

Na półwyspie można rozróżnić cztery zasadnicze rejony: Nizinę Czarnomorską, Góry Czarnomorskie, Południowe Wybrzeże Krymu oraz Półwysep Kerczeński. Charakterystyczna jest tu mnogość występujących form krajobrazowych. Na południu blisko jedną trzecią półwyspu pokrywają malownicze Góry Krymskie, które na wybrzeżach tworzą imponujące urwiska. Cechuje je piękny, bogaty i zróżnicowany krajobraz, który miejscami typowy dla wybrzeży Morza Śródziemnego. Góry Krymskie składają się z trzech pasm ciągnących się na długości około 160 kilometrów i mających 60 kilometrów szerokości. Choć nie osiągają wysokości większych niż 1600 metrów nad poziomem morza, to z powodu swojego położenia blisko wybrzeża wydają się znacznie wyższe. Niemniej malownicze od gór jest krymskie wybrzeże. Tutejsze kurorty słyną z czystych plaż, a ponad nimi wznoszą się strome skały, które sprawiają, ze sceneria jest tu niezmiernie widowiskowa. Najpopularniejszym kurortem turystycznym jest niezwykle modna Jałta. To właśnie tutaj w1945 roku w pałacu Potockich Stalin, Roosevelt i Churchill zdecydowali o losach Europy. Jednym z symboli Krymu, jest usytuowany w miasteczku Gaspra na wysokim skalistym przylądku Aj-Todor neogotycki zameczek zwany potoczne Jaskółczym Gniazdem. Powstał w 1912 roku na polecenie Niemieckiego barona von Steingela według projektu rosyjskiego architekta, Leonida Sherwooda. Pozostałe ważne zabytki i atrakcje Krymu to m.in. twierdza Genueńska w Sudaku, pałac hrabiego Woroncowa w Ałupce, pałac Carski w Liwadii, pałac Chanów krymskich oraz Czufut-Kale - jedno z najlepiej zachowanych i najsławniejszych skalnych miast półwyspu. Główne miasta półwyspu to Symferopol, Sewastopol i Bachczysaraj (dawna tatarska stolica Krymu).

Ciekawostki

• Najwyższym szczytem Krymu jest położony w obrębie obrębie masywu Babugańskiego i mierzący 1545 metrów n.p.m. Roman-Kosz. Góra objęta jest rezerwatem i w związku z tym nie jest udostępniona dla ruchu turystycznego;
• Na Krymie znajduje się najdłuższa w Europie linia trolejbusowa. Ma ona aż 86 km i prowadzi z Symferopolu do Jałty;
• Na Krymie kręcone były sceny do kilku polskich filmów. Najbardziej znane to: Podróże Pana Kleksa, Jak rozpętałem drugą wojnę światową czy Pan Wołodyjowski.