Roald Amundsen
Znane postacie

Roald Amundsen (1872-1928) to słynny norweski podróżnik, badacz polarny i pierwszy zdobywca bieguna południowego. Urodził się w 1872 roku w niewielkiej miejscowości Borge nieopodal Fredrikstad jako syn armatora statków. Rodzina Amundsena miała bogate tradycje morskie, ale jego matka pragnęła uczynić go lekarzem. Udał się na studia medyczne i dopiero po jej śmierci, w wieku 21 lat zaczął realizować swoje podróżnicze marzenia. Główną jego inspiracją były wyprawy innego norweskiego podróżnika, oceanografa i polarnika Fridtjofa Nansena (1861-1930). Swoje doświadczenie Amundsen zdobywał na statku Belgica. W czasie jednej z wypraw w latach 1897-1899 dokonała wówczas wraz załogą pierwszego udanego zimowania w rejonie Antarktydy. Gdy nie przebywał na morzu, uprawiał narciarstwo biegowe na płaskowyżu Hardangervidda.

Roald Amundsen

Zdobycie bieguna południowego

W latach 1903-1906 Amundsen jako pierwszy przebył drogę dzielącą Ocean Atlantycki i Spokojny, tzw. Przejściem Północno-Zachodnim, prowadzącym przez Ocean Arktyczny wzdłuż północnego wybrzeża Kanady. Od Inuitów (Eskimosów) nauczył się wówczas sztuki przetrwania w trudnych, arktycznych warunkach. Wkrótce potem rozpoczął plany wyprawy na biegun północny. Jednak gdy okazało się, że jako pierwszy dotarł tam Amerykanin Robert Peary, Amundsen zmienił plan i postanowił zdobyć drugi z biegunów. Co ciekawe o zmianie swoich planów nie poinformował nikogo, nawet ekipy Brytyjczyka Roberta Falcona Scotta, która wyruszyła w tym samym celu. Na wyprawę Amundsen wyruszył statkiem "Fram" i 14 grudnia 1911 roku jako pierwszy wraz z czterema towarzyszami dotarł do bieguna południowego na Antarktydzie. Scott przybył tu dopiero miesiąc później odnajdując łopoczącą na wietrze norweską flagę. Amundsen wraz ze swym zespołem bezpiecznie powrócił do bazy położonej u wybrzeży Antarktydy. Kilkanaście miesięcy później dotarła do niego wiadomość o śmierci Scotta podczas powrotu z bieguna.

Umieszczenie norweskiej flagi na biegunie południowym

W 1926 roku Amundsen zorganizował słynną ekspedycję, której celem był przelot przez biegun północny. 1 maja sterowiec "Norge N-1" wyruszył z Ny Ålesundi po 42 godzinach wylądował na Alasce. Ponieważ do dziś istnieją wątpliwości, czy ekspedycja Roberta Edwina Peery'ego z 1909 roku faktycznie osiągnęła swój cel, wielu ludzi uznaje dokonanie Amundsena za pierwsze udokumentowane zdobycie bieguna północnego. Amundsen przepadł bez wieści w 1928 roku, wyruszywszy na pomoc Umberto Nobilemu, który zaginął podczas lotu sterowcem "Italia" nad Arktyką. Jego samolot jednak nie dotarł do celu i prawdopodobnie uległ katastrofie gdzieś pomiędzy Norwegią a Spitsbergenem. Nobile został później odnaleziony. Ciała Amundsena nie odnaleziono do dzisiaj.

Ciekawostki

  • Ekspedycja Amundsena na biegun południowy stała się tematem wielu filmów i seriali dokumentalnych. W 1985 roku nakręcono natomiast serial fabularny opowiadający o rywalizacji Amundsena i Scotta w latach 1910-1912;
  • Na część Amundsena nazwano część Oceanu Spokojnego, lodowiec oraz stację badawczą Amundsen-Scott na Antarktydzie.