Kraj: 
Husaria to słynna na całym świecie polska jazda należąca do autoramentu narodowego. Na polach bitew obecna była praktycznie od początku XVI wieku do połowy XVIII wieku. Przypuszcza się, że pierwowzorem polskich elitarnych oddziałów husarzy, byli węgierscy jeźdźcy zwani usarzami lub racami. To właśnie od nich Polacy przejęli charakterystyczne części uzbrojenia, takie jak skrzydła czy długie kopie. Oddziały te wykorzystywane były głównie do przełamywania sił wroga poprzez zadawanie rozstrzygających uderzeń w postaci szarż, które w najważniejszym okresie jej istnienia kończyły się zazwyczaj zwycięstwami. Pierwsze chorągwie husarskie powołane zostały w 1503 roku przez Sejm Rzeczypospolitej (czyli przeszło wiek po Bitwie pod Grunwaldem). Jednak największy okres ich chwały i zwycięstw przypadł na początek XVII stulecia. Wtedy husaria cieszyła się opinią jednej z najgroźniejszych jazd świata. Na początku były to wojska lekkie, jednak po reformach Stefana Batorego przekształciły się w nieco cięższe. Zaczęto wówczas używać półpancerzy i masywniejszych szyszaków. Broń ofensywną stanowiły długie kopie, które były jedynym rodzajem oręża dostarczanym przez władze wojskowe. Osobliwym i najbardziej charakterystycznym elementem wyposażenia husarii były pióra. Początkowo noszono je na czapkach, szyszakach, drzewcach kopii, tarczach, przy końskich nogach, a także na sławnych skrzydłach. Skrzydło (zwykle jedno) mocowane było do siodła. Co ciekawe jakby się mogło wydawać nie były to wyłącznie pióra orle, częściej spotykano sokole, jastrzębie, czasem krucze, a nawet gęsie, co łatwo można było wytłumaczyć ich ceną i dostępnością. Wbrew powszechnej opinii nie wszyscy husarze używali skrzydeł. Robili to głównie szeregowi husarze, lub oddziały pocztowe. Podoficerowie przeważnie nie nosili ich w ogóle, a te znane z filmów czy muzeów wysokie, wygięte nad głową skrzydła husaria nosiła dopiero w epoce swojego zmierzchu, czyli w XVIII wieku. Błędne jest również twierdzenie że ich szum płoszył konie przeciwnika tak na prawdę robiły to 2-3 metrowe proporce przyczepione do kopii. Inna ważną ozdobą husarzy były skóry dzikich zwierząt. Zwykłe wojsko nosiło skóry tygrysie lub lamparcie, a oficerowie wilcze, niedźwiedzie lub rysie. Wszystkie te elementy uzbrojenia i odzieży miały wzbudzać w przeciwnikach strach. W czasie największej świetności husarzy stanowili blisko 90% jazdy narodowej. Złotą kartę polskiego oręża zapisali husarze m.in. w bitwach pod Orszą (1514), Kircholmem (1605), Kłuszynem (1610) i Wiedniem (1683). W większości walk husarzy odnosili zwycięstwo mimo znacznych przewagi liczebnej (niekiedy nawet kilkunastokrotnej) wroga.
Konie dla husarii hodowane były w kraju. Wywodziły się od tarpanów, były wysokie, odporne i szybkie. Ponadto nadawały się do walki nawet po długim i wyczerpującym marszu. Nie były tanie, a każdy husarz musiał mieć ich kilka. Co ciekawe oddanie lub sprzedaż za granicę takiego konia karano śmiercią. Siłę husarii stanowiły z jednej strony impet i ruchliwość, a z drugiej zwartość formacji oraz długie kopie i umiejętność rozluźniania i zacieśniania szyków w trakcie szarży. Husaria bez większego trudu rozbijała zarówno formacje zachodniej piechoty i ciężkiej jazdy jak i lekką jazdę wschodnią. Okres świetności husarii zakończył się w połowie XVII wieku, kiedy to liczebność tego typu wojska gwałtownie spadła. Główną przyczyną tego był upadek państwa Polskiego oraz gwałtowny rozwój broni palnej, jej celności i skuteczności. Ostatecznie husarzy stali się wojskiem paradnym pojawiającym się jedynie na najważniejszych uroczystościach państwowych. Był też zwyczaj, że husarz w pełnej zbroi wjeżdżał do kościoła i kruszył kopię o katafalk bezpotomnie zmarłego szlachcica. W 1775 roku uchwała sejmu husaria została oficjalnie zlikwidowana jako formacja wojskowa, a istniejące chorągwie przekształcono w brygady kawalerii narodowej. Obecnie w Polsce aktywnie działa kilka historycznych grup rekonstrukcyjnych, odtwarzających tradycje husarskie. Do najbardziej znanych należy chorągiew husarska działająca przy zamku w Gniewie oraz Poczet Krakowskiej Chorągwi Husarskiej w Krakowie.
Ciekawostki
- Husaria wzbudziła tak wielki podziw u szwedzkiego króla Gustawa Adolfa że pewnego razu wygłosił on następującą kwestię: "O gdybym miał taką jazdę; z moją piechotą obozowałbym tego roku w Konstantynopolu";
- Skrzydła husarskie są jednym z elementów pomnika Wołyńskiej Brygady Kawalerii, upamiętniającego bitwę pod Mokrą, która odbyła się podczas kampanii wrześniowej w 1939 roku;
- Przez niektórych szabla husarska uznawana jest za najlepszą szablą bojową w historii;
- Najmłodszym husarzem był syn Samuela Łaszcza, który został wpisany wraz z własnym oddziałem do hetmańskiej chorągwi zaraz po urodzeniu.
