Wąwozy Kazimierza Dolnego
Przyroda

W samym Kazimierzu Dolnym jak i jego okolicach znajduje się wiele niezwykle malowniczych i efektownych wąwozów. Stanowią one część większej Krainy Lessowych Wąwozów obejmującej północno-zachodni skraj Wyżyny Lubelskiej. W 1979 roku rejon ten objęty został Kazimierskim Parkiem Krajobrazowym. Głęboko wcięcie doliny rzeczne Wisły i jej dopływów stanowią tu bazę erozyjną dla wód roztopowych i opadowych, spływających po stromych stokach. Dużą rolę odgrywa także sufozja, prowadząca do wymywania kotłów, studni i podziemnych kanałów, zwykle poprzez rozmywanie kanalików zwierząt ryjących. W efekcie tego powstałą rozległa sieć wąwozów, których łączna długość wynosi około 500 km w obszarze 100 km². Lokalnie gęstość wąwozów przekracza nawet 10 km na 10 km² (jest to największe zagęszczenie tego typu obiektów w Europie). Wąwozy rozwinęły się głównie w pokrywie lessowej, której grubość w niektórych miejscach przekracza nawet 20 metrów. Les nawiany został w zimnym i suchym klimacie ostatniego zlodowacenia, które miało miejsce od 15 do 30 tysięcy lat temu. Jest to skała szczególnie sprzyjająca rozwojowi wąwozów, ponieważ pył kwarcowy z którego jest wykonana charakteryzuje się dużą podatnością na erozję wodną, a w stanie suchym dzięki domieszce iłu i wapnia zachowuje pionowe ściany. Można rozróżnić dwa typy wąwozów: dolinne (zwane też "dołami") oraz drogowe, tzw. głębocznice. Pierwsze tworzą rozgałęzione systemy, rozcinające dna i zbocza suchych dolin przez spływ wód z pól uprawnych wzdłuż bruzd i miedz. Drugie zaś, są zwykle niewielkimi wąwozami bez bocznych rozgałęzień, ponieważ powstały przez wcinanie się dróg gruntownych na stokach. Szybkie tempo ich pogłębiania, wynoszące średnio kilka centymetrów na rok, powoduje że, ich zbocza tworzą wysokie pionowe ściany.

Wąwozy Kazimierza Dolnego

W okresie średniowiecza Kazimierz był miejscem przeprawy przez Wisłę i ważnym portem rzecznym. Największy rozwój wąwozów nastąpił w XVI i XVII wieku, kiedy masowo uprawiano zborze na eksport. Wtedy też w wyniku dużego zapotrzebowania na drewno okolice miasta zostały wylesione, a także wybudowano wiele nowych dróg, które sprzyjały tworzeniu się wąwozów. Ich rozwój był także zsynchronizowany z rolnictwem oraz zagospodarowaniem terenu. Obecnie system kazimierskich wąwozów jest niezwykle rozgałęziony, do doliny Wisły uchodzą: Norowy Dół i Kamienny Dół, zaś do doliny Grodarza, m.in.: Plebanka, Chałajowy Dół i Doły Podmularskie. W okolicach tych powstały także liczne wąwozy drogowe, czyli głębocznice z których najbardziej znane i najczęściej odwiedzane to Korzeniowy Dół oraz wąwóz na Kwaskowej Górze.

Wąwozy Kazimierza Dolnego

Korzeniowy Dół

Największą ilość wąwozów spotkać można w rejonie przyległej do Kazimierza, Bochotnicy. Najbardziej znanym kazimierskim wąwozem jest usytuowany około 30 minut marszu od rynku Korzeniowy Dół (dojechać można do niego elektrycznym busem z centrum Kazimierza). Ma długość około 500 metrów i rozcina garb na prawym zboczu doliny Grodarza. Wiedzie nim droga z dna doliny (przedmieście Doły) do ul. Góry II na wierzchowinie, która wykorzystywana przez miejscowych już od XVI wieku. W środkowej części wąwozu ściany osiągają wysokość od 5 do 8 metrów, a korzenie drzew majestatycznie zwisają ze ścian. Krawędzie wąwozu porośnięte są przez starodrzew dębowo- lipowo-grabowy.

Jadąc do Korzennego Dołu warto zatrzymać się przy pochodzącej z przełomu XVII i XVIII wieku zabytkowej Starej Chacie. Stanowi ona pozostałość po dawnym dworku i niegdyś wykorzystywana była jako schronisko w pobliżu istniejących tu 200 pszczelich uli. Obecnie w pełni odrestaurowana uznawana jest za jedną z najstarszych chat jakie spotkać można na Lubelszczyźnie, a także doskonały przykład wiejskiej architektury drewnianej zbudowanej bez użycia piły.

Kazimierz Dolny - Stara Chata

Z kazimierskiego rynku najbliżej jest do Wąwozu Plebanka. Równie ciekawy jest Wąwóz Małachowskiego, o długości około 400 metrów, który prowadzi do Kuncewiczówki, a dalej do płyty upamiętniającej śmierć Juliusza hrabiego Małachowskiego. Wartym uwagi jest także liczący niecały kilometr Wąwóz Czerniawy, po którego dnie przebiega ulica Czerniawy. Na jego trasie spotkać można Cmentarz Żydowski, z charakterystycznym pomnikiem wzorowanym na jerozolimskiej Ścianie Płaczu.