Trakowie

Jak wykazały badania archeologiczne najstarszymi potomkami Bułgarów byli Trakowie, których uznaje się także za pierwszych mieszkańców Półwyspu Bałkańskiego. Lud ten wykształcił się w czasach prehistorycznych w wyniku przemieszania się indoeuropejskich najeźdźców z plemionami zamieszkującymi Bałkany. Był to długi proces, który rozpoczął się w 2500 roku p.n.e. i ciągnął się przez blisko dziesięć kolejnych stuleci. Mimo to wciąż pozostaje tajemnicą pochodzenie pierwszych bałkańskich osadników. Wiadomo jedynie, że około 2500 roku p.n.e. zakładali tu swoje osady i kolonie Minojczycy oraz inne plemiona protogreckie. Homer opisuje w Iliadzie, że jedno z takich plemion z okolic Hellespontu walczyło po stronie Trojańczyków. Co ciekawe stawił ich na równi z achajskimi herosami. W czasach helleńskich Trakowie podzieleni byli na odrębne plemiona, które nieustannie ze sobą walczyły. Do ważniejszych z nich zaliczali się: Tryballowie, Serdowie (z tej trackiej grupy etnicznej, jednej z najbardziej wojowniczych, wywodził się być może Spartakus), Satrowie, Bisaltowie, Krestonowie, Odrysowie i Krobyzowie. Dopiero na początku V wieku p.n.e. plemię Odrysów zjednoczyło kilka zwaśnionych rodów i założyło pierwsze państwo zwane dziś Państwem Odrysów. Swym zasięgiem obejmowało ono niemal cały obszar współczesnej Bułgarii (łącznie z częścią Rumunii i północnej Grecji). Pierwszym królem Tracji był Teres. Okres jego rządów przypadł na lata 450-431 p.n.e., a jego następcom udało się podtrzymać jedność plemion trackich, prowadząc swój lud do wielkości. W okresie największego rozkwitu, jaki rozpoczął się około 380 roku p.n.e. Tracja była bogatym krajem, w którym bito złote monety, budowano miasta i drogi, a także pobierano znaczące daniny od miast greckich. W owym czasie stolicę państwa stanowił położony w tzw. Dolinie królów trackich Seuthopolis (obecnie Kanzałyk). Upadek państwa trackiego nastąpił w 346 roku p.n.e., kiedy to podbite zostało przez wojska Filipa Macedońskiego (382-336 p.n.e.). Rozpoczął się wówczas okres kolonizacji greckiej, którzy przez blisko dwa kolejne stulecia mieszali się z Trakami, tworząc zupełnie nową grupę etniczną. W okresie rzymskim Tracja została ostatecznie podbita i podzielna na trzy niezależne części. Ostatecznie Trakowie wymieszali się z ludami, które przywędrowały na Bałkany.

Pozostałości po Trakach

Trakowie nigdy nie wykształcili miast-państw ani nawet własnego alfabetu, a jedynie pozostali wojowniczym społeczeństwem plemiennym. Informacje o nich zachowały się przede wszystkim w dziełach autorów greckich, a ci z upodobaniem przedstawiali Traków jako nieokrzesanych barbarzyńców. Ostatnie znaleziska świadczą, jednak że tracka sztuka złotnicza i metalurgia w niczym nie ustępowały greckiej, a Trakowie mieli bardzo rozwinięty system wierzeń religijnych. Dziś na ślady osadnictwa Traków natknąć się można niemal w całej Bułgarii. Do najbardziej znanych i najlepiej zachowanych należą m.in. usytuowane na szczycie góry pozostałości kamiennego miasta Perperikon (znany także często jako Hiperperakion), wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO tracki grobowiec kurhanowy w Kazanłyku oraz grobowiec w Swesztari. Dawne skarby i przedmioty użytku codziennego Traków obejrzeć można także w Narodowym Muzeum Archeologicznym w Sofii oraz Muzeum Historycznym we Wracy. W tym drugim znajduje się m.in. słynny Skarb Rogożeński będący pokaźnym zbiorem bardzo dobrze zachowanych srebrnych przedmiotów pochodzących z V wieku p.n.e.

Spartakus

Jednym z najsłynniejszym Traków był słynny niewolnik i rzymski gladiator Spartakus. W 73 roku p.n.e. stanął na czele buntu niewolników, gromadząc przeszło stutysięczną armię, która przez blisko dwa lata walczyła z Rzymianami. Ostatecznie jednak zwyciężyli ci drudzy, podbijając całkowicie Trację w 46 roku. Wkrótce potem państwo Traków zostało rozbite na trzy części, które poddane zostały intensywnej kolonizacji. Sam Spartakus zginął w walce, a jego ciało nie zostało odnalezione. Obecnie nie ma stu procentowej pewności, czy Spartakus był rzeczywiście Trakiem. Jedna z teorii głosi, że być może był dezerterem z rzymskiej armii. O Spartakusie nakręconych zostało kilka filmów fabularnych. Najsłynniejszy z nich pochodzi z 1960 roku, a tytułową rolę zagrał Kirk Douglas.

Ciekawostki

• Grupę zupełnie odrębną, ale ściśle spokrewnioną z Trakami, stanowili Dakowie (zwani przez wielu badaczy Trakami północnymi);
• Zdaniem specjalistów, w Bułgarii na odkrycie czeka jeszcze nawet do 15 tysięcy grobowców trackich sprzed ponad dwóch tysiącleci;
• Trakowie jako jedni z pierwszych na świcie zaczęli robić ozdoby ze złota. Bułgarscy archeolodzy odkryli aż 15 tysięcy sztuk złotej biżuterii sprzed 4200 lat w grobowcach królów trackich.