Karkonosze

Karkonosze (dawniej znane jako Góry Olbrzymie) to najwyższe i największe pasmo Sudetów (zdecydowanie górujące nad resztą pasm), położone na pograniczu polsko-czeskim. W granicach Polski góry te ciągną się na długości około 36 kilometrów (przy szerokości 8 do 20 km) od Przełęczy Szklarskiej na zachodzie po rejon Bramy Lubawskiej na wschodzie, opadając ku północy stromymi ścianami i urwiskami polodowcowych kotłów. Po południowej (czeskiej) stronie Karkonosze piętrzą się narastającymi kolejno rozległymi pasmami, co powoduje, że mimo dużego napływu turystów nie są one aż tak bardzo zadeptywane jak to bywa w Polsce. Z łącznej powierzchni ok. 650 km kwadratowych, w granicach Polski znajduje się zaledwie około 28% obszaru Karkonoszy. Dla naszych sąsiadów Czechów góry te stanowią jeden z symboli narodowej odrębności, które cudem oparły się germanizacji. Karkonosze słyną także ze szczególnie atrakcyjnych uwarunkowań krajobrazowych i przyrodniczych.

Warunki klimatyczne w Karkonoszach są znacznie ostrzejsze, niż wynikałoby to z ich wysokości. Panujący tu klimat odpowiada niemal alpejskiemu czy skandynawskiemu z niską temperaturą i długim okresem zalegania pokrywy śnieżnej. Na każdy 100 metrów spadek temperatury wynosi 0,6 °C. Miejscowy klimat uznawany jest za jeden najostrzejszych w całej Polsce. Ponadto Karkonosze są też górami najbardziej zamglonymi i najbardziej wietrznymi. Na Śnieżce notuje się powyżej 300 dni w roku dni wietrznych bądź zamglonych. Do najbardziej pogodnych miesięcy należą marzec i wrzesień. lecz gwałtowne zmiany pogody czy zupełnie inna aura panująca w dolinach i górach są tu zjawiskiem normalnym. W Karkonoszach spotkać można kilka górskich stawów. Po polskiej stronie znajduje się Wielki Staw oraz Mały Staw, przy którym stoi jedno z najpiękniejszych karkonoskich schronisk - "Samotnia". Nieodłącznym elementem karkonoskiego krajobrazu są także malownicze granitowe ostańce skalne, zwane potocznie skałkami. Swe fantazyjne kształty zawdzięczają długotrwałemu i złożonemu procesowi erozyjnemu, podczas którego usunięte zostały ich mniej odporne na działanie warunków atmosferycznych warstwy. W sumie w całych Karkonoszach można ich napotkać przeszło setkę z czego najbardziej znaną formację stanowią położone są we wschodniej części Śląskiego Grzbietu - Pielgrzymy czy usytuowany na północnym zboczu Smogorni - Słonecznik, który widoczny jest niemal z całej Kotliny Jeleniogórskiej. Większość najciekawszych partii Karkonoszy objęta została ochroną jako park narodowy i międzynarodowy rezerwat biosfery.

Najwyższa część Karkonoszy wyrasta ponad górna granicę lasu, tworząc malownicze grzbiety z wyraźnie zarysowaną kulminacją najwyższej góry całego pasma - Śnieżki (1602 metry n.p.m.). Pierwsze zorganizowane wyprawy na jej wierzchołek prowadzone były już w połowie XVII wieku (Jednego z pierwszych udokumentowanych grupowych wejść na Śnieżkę dokonano 7 sierpnia 1577). Ich głównym celem była usytuowana na górze drewniana kaplica w Wawrzyńca (patrona przewodników). Obecnie Śnieżka stanowi jeden z najpopularniejszych celów górskich wędrówek. Zdobycie góry nie jest wielkim wyzwaniem, a część trasy (do schroniska Pd Śnieżką) pokonać można kolejką. Wybierając się na wycieczkę należy pamiętać o zabraniu ze sobą ciepłego ubrania (nawet latem) bowiem niemal bezustannie wieją tu silne i porywiste wiatry, a także często pada deszcz lub śnieg. Kolejna wielką atrakcją Karkonoszy są blisko 200 metrowe skaliste przepaście zwane Śnieżnymi Kotłami. Powstały one około 20 tysięcy lat temu, kiedy to kończyła się epoka lodowcowa i spływające lodowce wyrzeźbiły przypominające swym wyglądem Tatry skaliste kotły. Swoją nazwę przepaście zawdzięczają zalegającym tu nawet latem płatom śniegu. Urwiska Śnieżnych Kotłów wraz z sąsiadującą z nimi stacją przekaźnikową są obok "piramidy" Śnieżki najbardziej charakterystycznym elementem Karkonoszy.

Dzięki bardzo dobrze rozwiniętej infrastrukturze turystycznej (rozległa sieć szlaków turystycznych, schronisk górskich oraz urządzeń narciarskich) Karkonosze od dawna stanowią cel górskich wędrowców oraz narciarzy. U ich podnóża rozlokowane są liczne miejscowości wypoczynkowe ze Szklarska Porębą i Karpaczem na czele. W samych górach zaś napotkać można wiele schronisk czy hotelów górskich. Do największych atrakcji turystycznych Karkonoszy zaliczyć można m.in. trzy malownicze wodospady (Szklarki, Kamieńczyka, Podgórnej), Śnieżkę, Śnieżne Kotły, XIII wieczną drewnianą świątynię Wang w Karpaczu, sztolnie w Kowarach, położone na pograniczu Karpacza i wioski Ściegny miasteczko Western City, Park Miniatur w Kowarach czy usytuowany na szczycie góry (612 metrów n.p.m.) zamek Chojnik. Po czeskiej stronie dużą popularnością cieszą się źródła rzeki Łaby oraz pozostałości dawnych czechosłowackich górskich fortyfikacji granicznych (w latach trzydziestych XX wieku wybudowano tu przeszło 80 bunkrów).

Ciekawostki

• Głównym grzbietem Karkonoszy przebiega granica polsko-czeska;
• Nazwa najwyższej góry Karkonoszy, Śnieżki pochodzi z XIX wieku i związana jest z tym, że szczyt praktycznie przez większość roku pokryty jest śniegiem;
• Oprócz jeleni czy saren w karkonoskich lasach można spotkać także muflony, czyli dzikie barany pochodzące z górskich terenów Korsyki i Sardynii, które sprowadzono tu na początku XX wieku w celach łowieckich.