Wiedeńskie kawiarnie

Święta i tradycje

Kawiarnia wiedeńska (Wiener Kaffeehaus) to nie tylko miejsce, gdzie można napić się kawy, ale cała instytucja, która odgrywa niezwykle ważną rolę w kulturze i tradycji Wiednia. Miejsce to stanowi prawdziwą świątynie kofeiny oraz ośrodek towarzyski w którym mówi się specyficznym językiem i gdzie obowiązuje specjalna etykieta. W przeciwieństwie do wielu innych kawiarni na świecie w wiedeńskim Kaffeehausie przesiadywać można godzinami delektując się jedną filiżanką kawy. Dodatkowo kelner zawsze podaje szklankę zimnej wody (często na srebrnej tacy), a kiedy pobyt przedłuża się, przynosi kolejną. Oznacza to, że każdy może spędzić dowolną ilość czasu w kawiarni, bez poczucia presji opuszczenia jej po wypiciu kawy. Kelnerzy zachowują się przeważnie bardzo powściągliwie, czasem aż do przesady, są głusi na dodatkowe zamówienia albo wołania o rachunek. Kiedy gość zostanie obsłużony, oczywistością staje się, że może siedzieć przy kawie i np. czytać lub przeglądać gazetę w nieskończoność.

Historia

Początek wiedeńskiej fascynacji kawą sięgają drugiej połowy XVII wieku i związane są z pewnym polskim dyplomatą i pracownikiem austriackiej Wschodniej Kompanii Handlowej - Jerzym Franciszkiem Kulczyckim (1640-1694). Za młodu poznał on język oraz kulturę turecką co sprytnie wykorzystał w czasie oblężenia Wiednia w 1683 roku. W przebraniu żołnierza osmańskiego, podśpiewując pod nosem tureckie piosenki, przeszedł przez obóz wroga, wykradł się z miasta, zorganizował w porozumieniu z księciem lotaryńskim Karolem V Leopoldem plan odsieczy, po czym w przebraniu ponownie przedarł się do miasta z dobra nowiną dla obleganych. Po udanej odsieczy wiedeńskiej Jana III Sobieskiego Kulczycki uznany został przez mieszkańców za bohatera. Rada miejska nagrodziła go znaczną sumą pieniędzy którą przeznaczył na zakup 300 worków zawierających "dziwne brązowe ziarno", które pozostawili po sobie pokonani Turcy. Znając aromat oraz smak kawy z wypraw do Turcji, postanowił spopularyzować ten wyborny napój w Wiedniu. Jak głosi legenda założył w mieście pierwszą kawiarnię "Dom Pod Błękitną Butelką" (Hof zur Blauen Flasche) w której w tureckim stroju serwował kawę wraz z ciasteczkami w kształcie półksiężyca. Kulczyckiemu przypisuje się także pomysł dosładzania kawy miodem, a przede wszystkim epokowy wynalazek doprawiania kawy mlekiem. Nowy trunek bardzo szybko znalazł uznanie wiedeńczyków, którzy rozsmakowani zakładali coraz to nowe lokale. W 1862 uczczono pamięć Kulczyckiego nazywając jedną z wiedeńskich ulic jego imieniem. Trzy lata później, właściciel kawiarni przy Kolschitzkygasse uhonorował patrona ulicy wystawiając mu pomnik na narożniku domu. Na przełomie XIX i XX wieku, atmosfera wiedeńskich kawiarni przyciągała wielu czołowych pisarzy czy intelektualistów tego okresu. Przy filiżance kawy często dyskutowali i wymieniali się myślami. Co więcej część artystów w kawiarni tworzyła swoje dzieła. Do tzw."kawiarnianych artystów" zaliczyć można m.in. Arthura Schitzlera, Alfreda Polgara, Friedricha Torberga czy Egona Erwina Kischa.

Wystrój oraz dodatki

Styl oraz wystrój wiedeńskich kawiarni bywa mocno zróżnicowany. Spotkać można zarówno ciepłe i przyjazne wnętrza jak i nowoczesne stylowe lokale. Klasycznym elementem Kaffeehaus są krzesła od Michaela Thoneta (niemiecko-austriackiego stolarza i pioniera przemysłowej produkcji mebli) oraz stoliki z charakterystycznymi marmurowymi blatami. Często spotkać można także aksamitne czerwone kanapy, lustra czy kryształowe żyrandole. Przyciemnione światło zaś, nadaje lokalowi kameralną atmosferę. W wielu kawiarniach oprócz kawy serwuje się także desery (domowej roboty), ciasta (m.in. słynny Apfelstrudel - strudel z jabłkami) lub różnego rodzaju przekąski. Każda z kawiarni ma stałych gości i własną atmosferę. Ponadto pełnią one także często rolę miejscowych klubów. Przykładowo w Sperl można zagrać w bilard, w Prückel znajdują się stoliki do brydża, a w Dommayer odbywają się wieczory autorskie.

Rodzaje kawy

Podobnie jak kawiarnie, tak i różne sposoby przyrządzania kawy stanowią wizytówkę Wiednia. Wiedeńczycy parzą ją i podają z niezwykłą dbałością. W ciągu wieków stworzyli własne słownictwo, za którego pomocą informują kelnera, jaką kawę chcą otrzymać. Poniżej pełna lista kaw jakie są najczęściej są zamawianie w Wiedniu:

• Brauner - kawa z odrobiną mleka (duża lub mała);
• Melange - kawa pół na pół z gorącym mlekiem;
• Kurz - kawa bardzo mocna;
• Obers - kawa ze śmietanką;
• Mokka - mocna kawa czarna;
• Kapuziner - czarna kawa z odrobiną mleka, zazwyczaj z pianką;
• Schwarzer - czarna kawa (mała lub duża);
• Konsul - czarna kawa z odrobinką śmietanki;
• Koffeinfreier Kaffee - kawa bezkofeinowa;
• Türkischer - zwykła mocna czarna kawa turecka serwowana w tradycyjny sposób;
• Espresso - mocna czarna kawa z ekspresu
• Pharisäer - mocna czarna kawa z bitą śmietaną, podawana z małym kieliszkiem rumu
• Schlagobers - mocna czarna kawa z bitą śmietaną lub ze zwykłą śmietanką
• Einspänner - duży puchar kawy z bitą śmietaną
• Kaisermelange - czarna kawa z żółtkiem i bandy.

Lista najpopularniejszych wiedeńskich kawiarni

• Café Demel przy Kohlmarkt 14 - Oprócz kawy kawiarnia ta znana i ceniona jest także z wyśmienitych wyrobów cukierniczych;
• Café Central przy Herrengasse 14 - Swego czasu była tu ulubiona kawiarnia znanego austriackiego pisarza Petera Altenberga (1859-1919);
• Café Bräunerhof przy Stallburggasse 2 - Ulubiona kawiarnia austriackiego pisarza i dramaturga Thomasa Bernharda (1931-1989);
• Café Frauenhuber - Himmelpfortgasse 6 - Jedna z najstarszych wiedeńskich kawiarni (założona w 1788 roku), w której niegdyś częstym bywalcem był podobno sam Mozart;
• Café Landtmann przy Dr.-Karl-Lueger-Ring 4 - Ulubiona kawiarnia wybitnego austriackiego neurologa i psychiatry - Zygmunta Freuda (1856-1939);
• Café Sperl przy Gumpendorferstraße 11 - W okresie międzywojennym była to ulubiona kawiarnia Adolfa Hitlera;
• Café Diglas przy Wollzeile 10 - Kawiarnia uchodzi za jedną z najlepszych w Wiedniu;
• Café Hawelka przy Dorotheergasse 6 - Ulubione miejsce spotkań artystów;
• Café Eiles przy Josefstädter Str. 2 - Dzięki lokalizacji w pobliżu różnych biur rządowych, spotkać można tu zawsze wielu polityków i prawników;
• Café Dommayer przy Dommayergasse 1 - Niegdyś grywał tu ojciec Johanna Straussa;
• Café Prückel przy Stubenring 24 - Kawiarnia posiada oryginalny wystrój z połowy XX wieku.