Bańska Szczawnica to zabytkowe miasto w środkowej Słowacji, położone w malowniczej wąskiej dolinie otoczonej Górami Szczawnickimi (Štiavnické vrchy). Jego początki sięgają przełomu XII i XIII wieku, kiedy to założona została tu pierwsza osada. W 1250 roku uzyskała ona prawa miejskie, a co za tym idzie liczne przywileje oraz ulgi. W średniowieczu miasto stanowiło jeden z ważniejszych europejskich ośrodków górniczych. Przez kilka kolejnych stuleci wydobywano tu duże ilości złota, srebra, miedzi oraz żelaza. W połowie XVIII wieku w Bańskiej Szczawnicy założona jedna z pierwszych na świecie Akademii Górniczych. Była to pierwsza tego typu placówka na terenie Korony Węgierskiej, która za sprawą węgierskiego matematyka, geodetę i pedagoga Samuela Mikovíniego (1686-1750) osiągnęła bardzo wysoki poziom nauczania. W 1762 roku Maria Teresa podniosła ją do rangi pierwszej na świecie akademii górniczej. Przemysł górniczy prężnie działał aż do XIX wieku, kiedy to wyczerpane zostały okoliczne pokłady surowców. Kopalnie zlikwidowano, a miasto zaczęło przeżywać okres stagnacji.
Zwiedzanie
Jednym z najcenniejszych zabytków Bańskiej Szczawnicy jest usytuowany na zboczu góry Paradajz okazały Stary Zamek (Starý zámok). Powstawał w wyniku przebudowy i ufortyfikowania (z obawy przed atakami Tureckimi) dawnej XIII wiecznej romańskiej bazyliki. Obecnie w pełni odrestaurowana twierdza udostępniona jest dla turystów. W jej murach zaś, urządzone zostało Słowackie Muzeum Górnictwa. W skład całego kompleksu zamkowego wchodzi także romańska kaplica św. Michała oraz XIV wieczny potężny bastion Himmelreich. Pozostałe ważne zabytki Bańskiej Szczawnicy to m.in. wzniesiony w XVI wieku na jednym ze wzgórz w obawie przed Turkami drugi zamek zwany Nowym (Nový zámok), XV wieczny późnogotycki kościół św. Katarzyny, barokowa kolumna Świętej Trójcy, kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, budynek ratusza miejskiego, Dom Hellenbacha (dawny Sąd Górniczy), znajdujący się na wzgórzu Scharfenberg zespół barokowych obiektów kalwarii oraz stanowiąca pozostałości obwarowań miejskich XVI wieczna Brama Pijarska. Odwiedzając Bańską Szczawnicę warto także wybrać się miejscowej kopani gdzie urządzony został górniczy skansen. W 1993 roku zabytkowe stare miasto w Bańskiej Szczawnicy zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
