Stonehenge to jedna z największych i najbardziej znanych budowli megalitycznych w Europie. Ten prehistoryczny kompleks kamiennych kręgów znajduje się w południowej Anglii w pobliżu miejscowości Salisbury (hrabstwo Wiltshire). Przypuszcza się że Stonehenge budowane było w kilku etapach, które ciągnęły się przez tysiąclecia. Pierwsze prace nad kręgiem rozpoczęto prawdopodobnie już ponad 3000 tysiące lat p.n.e. Wtedy to powstały tu grobowce w których chowano prochy zmarłych. Około 1000 lat później wzniesiono pierwszy krąg z olbrzymich siedmiometrowej wysokości kamieni o wadze około 40 ton każdy. Jak wykazały badania w transporcie tak wielkich głazów z odległych terenów pomógł prawdopodobnie lodowiec (jednak w okolicy brak innych śladów jego działalności). Około 1500 roku p.n.e. nastąpił kolejny etap budowy. Wzniesiono wówczas krąg złożony z 25 trylitów - specyficznych konstrukcji składających się z trzech głazów (dwóch ustawionych na sztorc i trzeciego leżącego na nich płasko). W jego centrum ustawiono kolejny tym razem dużo mniejszy krąg. Do dziś nie wiadomo jakie było przeznaczenie tej konstrukcji. Przypuszcza się, że być może było to jakieś prymitywne obserwatorium astronomiczne. Dziś cały kompleks składa się z dwóch kamiennych kręgów otoczonych wałem oraz fosą. W jego centrum znajduje się zaś kamienny ołtarz. Zewnętrzny krąg, którego średnica wynosi około 30 metrów składa się z wysokich na około 4 metry 30 kamiennych bloków zwanych Sarsenami. Wewnątrz zaś zbudowano z charakterystycznych błękitnych kamieni (Bluestones) mniejszy krąg przypominający kształtem podkowę. Przypuszcza się, że kamienie wykorzystane do budowy Stonehenge pochodzą z odległych o niemal 400 km gór Walii. Do megalitu prowadzi blisko 3 kilometrowa szeroka droga. Powstało wiele teorii oraz spekulacji w jaki celu wzniesiony został kamienny krąg. Jedna z nich mówi że jakoby Stonehenge związane było z kultem słońca i księżyca o czym może świadczyć zorientowanie konstrukcji względem przesilenia letniego (najdłuższy dzień w roku). Inni uważają, że w kamiennym kręgu zbiegają się tajemnicze siły a miejsce to leży na linii łączącej tzw. Czakramy Ziemi. Nazwa Stonehenge pochodzi od złożenia dwóch staroangielskich słów stan (sotne - kamień) i hencg (hinge - otaczać).
Na świecie powstało wiele replik oraz konstrukcji naśladujących słynny kamienny krąg w Salisbury. Do najbardziej znanych z nich należą m in. Stonehenge Aotearoa w regionie Wairarapa w Nowej Zelandii oraz zbudowana jako pomnik wojenny w oryginalnym rozmiarze replika Sam Hil's Stonehenge w Maryhill w stanie Waszyngton. Owiany licznymi tajemnicami i legendami kamienny krąg każdego roku odwiedzany jest przez blisko milion turystów z całego świata. W 1986 roku kamienny krąg Stonehenge wraz prehistorycznymi kopcami Silbury Hill i West Kennet zostały wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Odwiedzając Stonehenge warto także wybrać się do znajdującego się w pobliżu pochodzącego z epoki brązu - Woodhenge. Jest to otoczony rowem okrągły nasyp który prawdopodobnie stanowił miejsce składania ofiar.
Ciekawostki
- Największe kamienie Stonehenge mają aż 9 metrów wysokości, większość jednak ma około 4 metrów wysokości, 2,5 metra grubości i waży od 25 do 40 ton;
- W napisanym przez Geoffreya z Monmouth w 1136 roku dziele Historia Regum Britanniae (Historia Królów Brytanii) udział przy budowie Stonehenge przypisywany jest Merlinowi, jednej z postaci z arturiańskich legend. Pomocy swej przy budowie użyczyć miały również mityczne olbrzymy;
- Do 1918 roku Stonehenge stanowiło własność prywatną. Cały kompleks należał wówczas do rodziny Antrobus.
