Kraj: 
Historia
Tradycje ważenia piwa w Czechach sięgają czasów prehistorycznych. Trunek ten wytwarzany był jeszcze w czasach gdy na terenach obecnej Republiki Czeskiej przebywali Celtowie. Pierwsza udokumentowana informacja o czeskim piwie pochodzi z 993 roku. Na poważnie jednak wszystko rozpoczęło się za sprawą króla Wacława II z dynastii Przemyślidów, który to przyznał ówczesnym pilzneńskim piwowarom przywilej jego ważenia. Dostało go wówczas aż 260 mieszczan, tak więc piwo wytwarzano niemal w każdym domu. Jakiś czas później praktycznie każde czeskie miasto posiadło swój własny browar. Czesi mają wyczulony smak "piwny" i nie wypiją byle czego. Dowodzi temu pewne wydarzenie jakie miało miejsce na początku XIX wieku. Wtedy to mieszkańcy Pilzna oburzeni smakiem i jakością wówczas ważonego piwa w proteście wylali przed ratuszem 36 beczek tego trunku. Browarnicy z Pilzna zawstydzeni całą tą demonstracją zebrali się do kupy i wraz pomocą bawarskiego piwowara Josefa Grolla, w 1842 roku stworzyli zupełnie na nowo nowoczesny browar. Efekt ostateczny przeszedł wszelkie oczekiwania. Uzyskano wówczas trunek o niespotykanym dotychczas złocistym kolorze, szlachetnym smaku i charakterystycznej goryczce. Pod koniec XVIII wieku w Czechach powstała pierwsza na świecie szkoła piwowarstwa, a od 1816 roku istnieje również wyższa szkoła kształcąca przyszłych piwowarów. Obecnie czeskie piwa są synonimem wyjątkowej jakości i wielkiej sztuki piwowarskiej, a wiele fachowych oznaczeń jak np. piwo typu pilzneńskiego przeszło do światowych terminologii. Czesi od kilku lat są rekordzistami zarówno w produkcji jak i konsumpcji piwa. W ciągu roku wypijają średnio około 160 litrów na osobę, czyli o 30 litrów więcej niż wicemistrzowie rankingu - Niemcy. Dla czeskich piwoszy najważniejszą rzeczą jest to, aby móc napić się piwa beczkowego, niezmęczonego transportem i pasteryzacją.
Oznaczenia piw
Czeskie piwa są przeważnie dużo słabsze od naszych rodzimych produktów. W Polsce za piwa słabe (lekkie) uważa się te o zawartości alkoholu do 5,5%, pełne to piwa z zawartością alkoholu na poziomie 5,5 do 6,2%, mocne zaś to te które mają ponad 6,2% alkoholu. Zawartość alkoholu w najpopularniejszych czeskich piwach oscyluje pomiędzy 4 a 5%. W Polsce więc zaliczono by je do piw słabych. Czesi jednak większą wagę przykładają do stężenia ekstraktu chmielowego, który podawany jest zawsze na etykietach w postaci liczby (najczęściej 10% lub 12%). Przeciętny czeski piwosz zamawia z reguły dziesiątkę (ok. 3,5% alkoholu). Dwunastkę (ok. 4,5% alkoholu) pija się przeważnie od święta. Na rynku dostępne są także piwa o zawartości ekstraktu 11, 13, 14 i więcej.
Lokalne zwyczaje
Piwo jest w Czechach wszechobecne, można je kupić praktycznie wszędzie. Przykładowo dostępne jest w knajpkach na dworcach kolejowych, czy w restauracjach McDonaldsa. Jednak nie smakuje ono nigdzie tak dobrze jak w typowej czeskiej hospodzie. Rozmowa z obsługą tego typu lokalu jest właściwie potrzebna tylko do ustalenia gatunku piwa, jaki gość preferuje. Poza tym przecież wszystko jest jasne. Znany duński astronom Tycho de Brahe, zaproszony do Pragi przez samego cesarza Rudolfa II, tak rozsmakował się w lokalnym piwie, że podczas swych urodzin wypił go zbyt dużo i przypłacił to swoim życiem (pękł mu pęcherz moczowy). Dziś o tym słynnym wydarzeniu czescy piwosze wspominają udając się do toalety "nie chcę umrzeć jak Tycho Brahe". W Czechach istnieje lokalny zwyczaj znaczenia ilości wypitych piw. Na rachunku (listek) który znajduje się zawsze na stole za każde wypity kufel kelner stawia kreskę. Należy go pilnować bowiem stanowi on podstawę rozliczenia naszej wizyty w lokalu. Najczęściej kupowaną zakąską do piwa jest hermelin (pleśniowy ser leżakujący w oliwie z papryczką) lub popularny utopenec - czyli kiełbasa w marynacie. Czesi nie piją piwa z sokiem ani tzw. grzańców, próba zamówienia tego tupu trunku skończyć się może dużą konsternacją kelnera (Prawdziwy Czech nigdy nie sprofanuje piwa dolaniem do niego soku). Należy pamiętać także, że podane piwo zawsze musi mieć obfitą pianę inaczej uważane jest za nieświeże.
Czeskie browary
Oprócz słynnego Pilsnera w Czechach działa w sumie 48 dużych i 36 małych browarów (w XVIII wieku było ich ponad tysiąc), produkujących piwo na rynki lokalne i zagraniczne. Wszystkie browary strzegą swoich oryginalnych receptur i używanych szczepów drożdży. Oprócz tradycyjnych browarów istnieje także około dwudziestu restauracji z mini-browarami, gdzie oprócz konsumpcji można zapoznać się jak ów trunek jest produkowany.
Lista najpopularniejszych czeskich browarów oraz produkowanych w nich piw
Pilsner Urquell (Plzeňský prazdroj)
Pilsner Urquell to jedno z najbardziej znanych i cenionych czeskich piw, które przez wielu uznawane jest za wzorzec jasnego piwa. To właśnie w Pilźnie po raz pierwszy zaczęto masowo produkować klarowne piwo metodą dolnej fermentacji (fermentowane w niskich temperaturach. Zawiera ono 4,4% alkoholu. Obecnie część zabudowań browaru udostępniona jest dla zwiedzających.
Budweiser
Budějovický Budvar to obok Pilsnera jeden z najbardziej znanych i nagradzanych czeskich browarów. Znajduje się na południu kraju w Czeskich Budziejowicach, gdzie tradycje ważenia piwa sięgają połowy XIII wieku. W swoim obecnym kształcie browar ten powstał w 1895 roku. Od wielu lat nazwa Budweiser stanowi przedmiot sporu pomiędzy czeskimi browarami a amerykańskim browarem Anheuser-Busch. Konflikt tych dwóch przedsiębiorstw sięga 1907 roku i w krajach anglojęzycznych bywa nazywany "bitwą o Bud" lub "wojną stuletnią". Obecnie Budweiser Budvar jest jednym z najlepiej sprzedających się piw w Czechach. Piwo to eksportowane do ponad 60 krajów na wszystkich kontynentach.
Velkopopovický Kozel
Velkopopovický Kozel to czeskie piwo typu lager, które produkowane jest w browarze znajdującym się w niewielkiej miejscowości Velké Popovice. Trunek ten wytwarzany jest zarówno w odmianie jasnej (světle) jak ciemnej (černé, tmavé). Znakiem rozpoznawczym piwa jest kozioł niosący kufel napełniony pieniącym się piwem. Logo to zostało stworzone w XIX wieku przez francuskiego artystę w podzięce za gościnę. W 1999 roku browar został przejęty przez Plzeňský Prazdroj, tworząc grupę piwowarską wraz z takimi markami jak Pilsner Urquell, Radagast czy Gambrinus.
Eggenberg
Eggenberg to browar mający swoją siedzibę w mieście Czeski Krumlov. Założony został w 1560 roku przez austriacką rodzinę o tym samym nazwisku. Dziś produkuje się tu tradycyjne piwo przy użyciu cieszącego się światową renomą chmielu żateckiego (nadaje on piwu przyjemny, korzenno-ziołowy aromat).
Staropramen
Staropramen to popularny czeski browar mający swoją siedzibę w praskiej dzielnicy Smichov. Budowa browaru rozpoczęta została w 1869 roku a pierwsze piwo ujrzało światło dziennie już dwa lata później Obecnie oprócz tradycyjnych piw produkuje się tu także różnorodne napoje na bazie owoców o smaku piwa Staropramen COOL Lemon (radler cytrynowy) czy Staropramen Cool Grep (radler grejpfrutowy).
Krušovice
Královský pivovar Krušovice to jeden z najstarszych czeskich browarów. Założony został w pierwszej połowie XVI wieku na podstawie Umowy Świętowacławskiej. Obecnie produkowanych jest tu sześć rodzajów piw: Světlé (3,8% alk), Černé (3,8% alk.), Mušketýr 11° (4,5% alk.), Imperial (5,0% alk.), Radler (2,2% alk.), Jubilejní ležák (4,7% alk.).
Gambrinus
Browar Gambrinus założony został w 1869 roku w Pilźnie na cześć legendarnego, flamandzkiego króla króla piwoszy Gambrinusa (uważanego w niektórych kręgach za wynalazcę piwa) i jako jedyny na świecie może używać tej nazwy. W ostatnich latach Gambrinus był jednym z najlepiej sprzedających się piw w Czechach.
Primátor
Primátor to czeski browar założony w 1872 roku w przygranicznym mieście Náchod. Produkuje on szeroką gamę piw począwszy od najpopularniejszych w Czechach jasnych o zawartości ekstraktu 10 i 12% poprzez pszeniczne w typie niemieckim, bursztynowe Polotmavý o zawartości ekstraktu 13%, piwo górnej fermentacji w typie angielskim ale, aż po specjalne mocne piwa jak m in: jasny Exkluziv 16%, jasny Rytířský 21% czy ciemny Double 24%.
Zlatopramen (Złote źródło)
Zlatopramen to popularne czeskie piwo produkowane przez kompanię Drinks Union z siedzibą w Ústí nad Labem (dzielnica Krásné Březno). Browar ten założony został w 1867 roku, choć tradycje piwowarskie w Krásnym Břeźnie sięgają jeszcze pierszej połowy XVII wieku.
Březňák
Březňák jest to czeska marka piwa produkowana przez browar w Wielkim Brzeźnie znajdującym się w Ústí nad Labem. Oficjalnie browar założony został w 1753 roku, jednak tradycje ważenia piwa w Wielkim Breźnie sięgają początków XVII wieku. Obecnie produkowane są tu cztery rodzaje piwa: Světlé pivo výčepní 10% (4,1% alk.), Tmavé pivo výčepní 10% 4,1% alk.), Světlý ležák 12% (5,1% alk.), Světlé speciální pivo 14% (6,1% alk.).
Radegast
Radegast to popularna marka czeskiego piwa typu pilzeńskiego o lekkim, zrównoważonym smaku i o delikatnym słodowym zapachu, które produkowane jest od 1970 roku, w browarze znajdującym się w Noszowicach. Nazwa browaru została zaczerpnięta od nazwy słowiańskiego boga Radegasta, który niegdyś był czczony pod tym imieniem na terenie Moraw.
