Bornholm

Wyspy

Bornholm to niewielka duńska wyspa, położona w południowo-zachodniej części Bałtyku (pomiędzy Szwecją, Niemcami i Polską), około 135 km od wschodniego wybrzeża Danii. Jej powierzchnia wynosi ok. 588 km2, a linia brzegowa ciągnie się na długości 142 km. Od wybrzeży szwedzkich wyspa oddzielona jest Cieśniną Bornholmską, a na południowym-wschodzie znajduje się Basen i osiągająca przeszło 100 metrów Głębia Bornholmska. Bornholm usytuowany jest na styku dwóch płyt tektonicznych: europejskiej i skandynawskiej. Powoduje to, że południowa część wyspy jest równinna, natomiast północ, to tereny pagórkowate ze skalistym wybrzeżem. Około 20 km w kierunku wschodnim od Bornholmu znajduje się niewielki archipelag Ertholmene (nazywany czasem Wyspami Groszkowymi), w skład którego wchodzi sześć małych wysepek, które zamieszkuje obecnie około 100 osób. W sezonie letnim codziennie na wyspy wypływają statki wycieczkowe z portów w Svaneke, Gudhjem i Allinge. Na Bornholm można się dostać promem lub katamaranem z portów w Świnoujściu, Kołobrzegu lub Darłowie. Rejs trwa około 5 godzin.

Historia

Według jednej z miejscowych legend Bornholm stworzony został przez Thora - jednego z najważniejszych bogów w mitologii dawnych Wikingów. Głosi ona, że najpierw stworzył on Danię, a potem z tego, co mu pozostało - Bornholm. Pierwsze ślady pobytu na wyspie datuje się na 9000 lat p.n.e. Nie wiadomo jednak czy byli to mieszkańcy czy wędrowne ludy myśliwskie, które zapędzały się tu w pogoni za zwierzyną (w owym czasie Bornholm nie był jeszcze wyspą). Dopiero przerwanie połączenia ze stałym lądem około 5000 lat p.n.e. paradoksalnie zaczęło sprzyjać osadnictwu. Wiadomo, że w epoce brązu (1800-500 p.n.e) znajdowała się tu osada, po której w północnej części wyspy (Madsebakke Helleristninger) zachowały się prehistoryczne rysunki naskalne. Są to największe i najcenniejsze tego typu malowidła jakie spotkać można na terenie ówczesnej Danii. Przypuszcza się, że Madsebakke stanowiło miejsce kultu, a wyryte w skałach znaki stworzone zostały w czasie rytuałów religijnych. Przedstawiają one najczęściej okręty z wysoką stewą (przedłużenie stępki) oraz symbole związane ze słońcem. W zapiskach historycznych Bornholm pojawia się w dokumentach pochodzących z 890 roku. Wtedy to wyspa była w całości zamieszkana, a także stanowiła jedną z baz wypadowych Wikingów do ich łupieckich wypraw na południowe wybrzeża Bałtyku (w tym także i tereny dzisiejszej Polski). Ich ataki oraz dominacja ustąpiła dopiero w drugiej połowie XI wieku pod naporem wojsk duńskiego króla, za którym podążali chrześcijańscy misjonarze. W 1149 roku przeważająca część wyspy dostała się we władanie biskupa Lund (obecnie Szwecja). Namiestnicy króla i arcybiskupa przez wiele lat toczyli ze sobą zacięte spory. Zjednoczyli się dopiero, gdy zagrozili im rosnący w siłę słowiańscy piraci. Przypuszcza się, że to właśnie przed ich najazdami wznoszono na wyspie ufortyfikowane kościoły rotundowe. Do czasów obecnych zachowały się jedynie cztery z nich (w Olsker, Nyker, Nylars i Osterlars). Stanowią dziś one jedne z najbardziej charakterystycznych i rozpoznawalnych zabytków Bornholmu. W połowie XIII wieku na polecenie ówczesnego arcybiskupa Lund - Jakuba Erlandsena rozpoczęta została budowa zamku. Twierdza usytuowana została na północnym krańcu wyspy na stromych zboczach granitowego masywu Hammeren. Do czasów obecnych z tej niegdyś potężnej warowni zachowały się jedynie rozległe ruiny, które stanowią jeden z największych tego typu zabytków w całej Skandynawii. Na przestrzeni wieków Bornholm był wielokrotnie najeżdżany i niszczony. Miało to miejsce m.in. podczas potopu szwedzkiego, kiedy to wojska Karola Gustawa doszczętnie spustoszyły wyspę czy pod koniec II wojny światowej, kiedy to armia radziecka dokonała wielokrotnych bombardowań zrównując praktycznie z ziemią dwa największe miasta - Rønne i Nexø. Obecnie ludność zamieszkuje głównie tereny położone w pasie przybrzeżnym wyspy. W sumie żyje tu przeszło 40 tysięcy osób, z czego aż jedna trzecia stanowi populację największego miasta wyspy - Rønne. Pełni ono także funkcję stołeczną Bornholmu. To właśnie tutaj znajduje się główny port wyspy, liczne placówki dyplomatyczne oraz lotnisko (jedyne na wyspie).

Plaże

Bornholm to najbardziej nasłoneczniony (liczba godzin słonecznych wynosi ponad 300 miesięcznie w okresie od maja do sierpnia) obszar Danii i basenu Morza Bałtyckiego, co w połączeniu z licznymi piaszczystymi plażami powoduje, że latem wyspa stanowi idealne miejsce dla miłośników słonecznych kąpieli. Miejsce to cechuje się na tyle łagodnym klimatem, że rosną tu morele czy brzoskwinie. Najpiękniejsze plaże znajdują się w południowo-wschodniej części wyspy w okolicach miasta Nexø (Odcinek od Balka do Duodde, uważany jest za jedną z najlepszych i najczystszych plaż nad Bałtykiem). Miejscowi określają tą część wyspy "złotym wybrzeżem". Rozległe plaże poprzecinane są malowniczymi klifami, których pionowe ściany opadają wprost do morza. Niezwykle czyste i przejrzyste morze sprzyja także płetwonurkom. Najlepsze tereny do nurkowania znajdują się na północnym odcinku wybrzeża (od Hammerknuden do Svaneke) gdzie występują kominy skalne i podwodne jaskinie. To wszystko w połączeniu z doskonałą infrastruktura turystyczną powoduje, że każdego roku wyspa odwiedzana jest przez blisko 400 tysięcy osób.

Trasy rowerowe

Bornholm stanowi prawdziwy raj dla rowerzystów. Znajduje się tu blisko 250 km oznakowanych szlaków rowerowych, z czego przeważająca część z nich wiedzie płaskimi terenami. Jedna z najpopularniejszych tras ciągnie się wzdłuż całego brzegu wyspy. Mimo, że ma aż 105 km długości to wprawni rowerzyści pokonać ją mogą nawet w jeden dzień. Rower stanowi także najlepszy środek transportu do zwiedzania wyspy. Ścieżkami rowerowymi można dotrzeć niemal wszędzie.

Źródło mapy: bornholm-ok.pl

Miejscowe specjały

Mieszkańcy Bornholmu lubują się bardzo we wszelkiego rodzaju słodyczach. Ważą nawet piwo o smaku czekolady i na potęgę produkują łakocie z masy cukrowej. Innym tradycyjnym przysmakiem wyspy jest tzw. bornholmer, czyli wędzony na złoty kolor gorący śledź z jakiem i szczypiorkiem. Warto więc odwiedzić jakąś z miejscowych restauracji i spróbować miejscowych wyrobów.

Ciekawostki

• Nazwa wyspy pochodzi prawdopodobnie od zamieszkującego ją w przeszłości germańskiego plemienia Burgundów oraz wyrazu holm oznaczającego w języku germańskim wyspę;
• Piasek na plażach Bornholmu jest tu tak drobny, że kiedyś wykorzystywany był do napełniania klepsydr i stanowił hit eksportowy wyspy;
• W Almindingen znajduje się najmniejszy i najpiękniejszy konny tor wyścigowy w Danii - Bornholms Travbane. Gonitwy organizowane są tu od kwietnia do listopada, a w pierwszej połowie lipca krajowe zawody w skokach przez przeszkody;
• Jednym z najbardziej znanych mieszkańców Bornholmu jest wybitny duński malarz Oluf Høst (1884-1966);
• Na wyspie występują także w dużej ilości jeże, które niekiedy nastręczają problem (zwłaszcza przy kempingach);
• Na Bornholmie jest aż 14 zabytkowych wiatraków. Niegdyś mielono w nich mąkę, a obecnie służą jako restauracje czy muzea;
• Na wyspie praktycznie nie ma przestępczości, dlatego znajduje się tu tylko jeden komisariat.