Kopiec Kościuszki w Krakowie

Ciekawe budowle

Kopiec Kościuszki to jeden z pięciu kopców krakowskich. Znajduje się w zachodniej części Krakowa na terenie dzielnicy administracyjnej Zwierzyniec na Górze św. Bronisławy (308 metrów). Wybudowano go w latach 1820-1823 w czasie gdy narodził się kult bohatera narodowego - Tadeusza Kościuszki (1746-1817). Szczególną estymą cieszył się on w Krakowie, mieście, z którym był związany i w którym spoczęły jego zwłoki. To właśnie na rynku krakowskim w 1794 roku Kościuszko złożył narodowi uroczystą przysięgę i objął formalnie przywództwo insurekcji jako Najwyższy Naczelnik Siły Zbrojnej Narodowej. W czasie powstania zreformował polską armię, wprowadzając w niej kilka innowacji. Przypisuje mu m.in. się autorstwo pomysłu tworzenia jednostek ruchomej milicji chłopskiej (tzw. kosynierów), a także utworzenie pierwszych oddziałów strzelców celnych prekursorów snajperów. Niestety Powstanie Kościuszkowskie zakończyło się całkowitą klęską, po której nastąpił III rozbiór Polski. Tadeusz Kościuszko zasłużył się także w walce o niepodległość Stanów Zjednoczonych. W czasie walk przez wiele miesięcy fortyfikował różne obozy wojskowe Armii Kontynentalnej (m.in. Fort Ticonderoga). Rozgłos przyniósł mu wkład jego prac fortyfikacyjnych do amerykańskiego zwycięstwa w bitwie pod Saratogą. Wyrazem uznania dla jego umiejętności inżynierskich było powierzenie mu budowy silnej twierdzy West Point nad rzeką Hudson. W uznaniu zasług, Tadeusz Kościuszko uchwałą Kongresu awansowany został 13 października 1783 na generała brygady armii amerykańskiej.

Rok po śmierci w 1817 roku na emigracji (Kościuszko zmarł w Szwajcarii w Solurze) został pochowany na cmentarzu w Zuchwilu. Niespełna rok później jego trumna trumna z zabalsamowanym ciałem została sprowadzona do kraju i uroczyście złożona w krypcie św. Leonarda na Wawelu. Wkrótce potem wzniesiono na jego cześć Kopiec na wzór istniejących w mieście kopców Wandy i Krakusa. Jego budowę realizowano z patriotycznej ofiary pieniężnej składanej przez Rodaków ze wszystkich zaborów. Po wybudowaniu komitet nadzorujący wznoszenie kopca nie rozwiązał się lecz stanął na straży tej narodowej pamiątki i funkcję ta pełni po dziś dzień. W 1860 roku za prezesury Piotra Moszyńskiego i jego osobistym kosztem wierzchołek Kopca został zwieńczony kilkutonowym głazem tatrzańskiego granitu przywiezionym z nad potoku Bystrego w Kuźnicach. W połowie XIX wieku zaborcza władza austriacka postanowiła z Krakowa uczynić twierdzę w nadgranicznym systemie obrony monarchii austro-węgierskiej. Wtedy też wokół Kopca wybudowano duży fort jako jeden z wielu opierścieniających Kraków. Budowla miała charakter cytadelowy, jej architektura została opracowana w stylistyce dojrzałego historyzmu z zastosowaniem form neogotyckich i neorenesansowych. W 1926 roku 4 lipca w 150-lecie ogłoszenia Deklaracji Niepodległości Stanów Zjednoczonych delegacja amerykańska złożyła w głowicy Kopca ziemię z pól bitewnych o niepodległość Stanów Zjednoczonych na dowód i świadectwo udziału Kościuszki w tych walkach. w 1997 roku w wyniku owitych ulew i powodzi Kopiec uległ poważnemu uszkodzeniu. Jego dobudowa trwała aż do 2002 roku. Następnego dnia po otwarciu Kopiec odwiedziło aż 4 tysiące osób.

W 2017 roku Kopiec Kościuszki wraz z otoczeniem - kaplicą św. Bronisławy oraz fortem - został ustanowiony przez Prezydenta RP Pomnikiem Historii. Jest to status przyznawany przez Prezydenta RP zabytkom o szczególnej wartości historycznej, naukowej i artystycznej, mającym duże znaczenie dla dziedzictwa kulturalnego Polski. W zabytkowych wnętrzach fortu mieszczą się wystawy czasowe, na których zapoznać się można z sekretami Twierdzy Kraków. Tuż obok znajduje się wystawa figur woskowych z najwybitniejszymi Polakami. W bezpośrednim sąsiedztwie kopca znajduje się także Muzeum Kościuszkowskie gdzie zapoznać się można z historią życia Tadeusza Kościuszki oraz tradycjami kościuszkowskimi w Polsce i Krakowie.

Ciekawostki

• Całkowita wysokość kopca to 35,5 metra, a jego średnica przy podstawie wynosi 73 metry (90 metrów wraz z wałem oporowym);
• Obok Wawelu, Sukiennic i Skałki, Kopiec Kościuszki stanowi jeden z najważniejszych symboli Krakowa;
• Przy dobrej pogodzie z Kopca dostrzec można odległe o 100 km Tatry.