Świątynia Opatrzności Bożej w Warszawie
Ciekawe budowle

Świątynia Opatrzności Bożej to kościół rzymskokatolicki w Warszawie, usytuowany w dzielnicy Wilanów na obszarze Błoni Wilanowskich. Jego budowa trwała, z przerwami przeszło 200 lat i związana była z Konstytucją 3 maja z 1791 roku. Była to pierwsza w Europie i druga na świecie (po konstytucji amerykańskiej z 1787 roku) nowoczesna, spisana konstytucja, która zabezpieczała możliwość rozwoju gospodarczego oraz politycznego kraju i była jednocześnie wielkim osiągnięciem narodu pragnącego zachować niezależność państwową. Dwa dni po jej ogłoszeniu Sejm Rzeczpospolitej podjął uchwałę, "aby na tę pamiątkę kościół ex voto wszystkich stanów był wystawiony i Wyższej Opatrzności poświęcony". Król Stanisław August zaofiarował na ten cel skarpę łazienkowską, pierwotnie przeznaczoną już na budowę kościoła. Punktem kulminacyjnym obchodów pierwszej rocznicy uchwalenia konstytucji było położenie kamienia węgielnego pod świątynię (dziś znajduje się on na terenie Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Warszawskiego w pobliżu Łazienek). Niestety, niespełna dwa tygodnie później na ziemie Rzeczypospolitej wtargnęły wojska rosyjskie i budowa została wstrzymana. Trzy lata później Polski nie było już na mapie Europy, a król Stanisław August abdykował po trzecim rozbiorze Polski. W czasie zaborów na kamieniu węgielnym w warszawskim Ogrodzie Botanicznym stała niewielka kaplica symbolizująca tęsknotę za wolną Ojczyzną.

Świątynia Opatrzności Bożej

W 1916 roku za zgodą władz niemieckich, okupujących część ziem polskich, odbyły się uroczyste obchody 125. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja. Wtedy też we wnękę kaplicy Opatrzności wmurowano pamiątkową tablicę, a obok posadzono młody dąb, symbolizujący trwałość dążeń narodowych Polaków i wierność ideom Konstytucji. Działania na rzecz budowy świątyni wznowiono po zakończeniu I wojny światowej i odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku. Obiekt miał być zbudowany na Polu Mokotowskim według projektu polskiego architekta Bohdana Pniewskiego. Sama świątynia miała składać się z części głównej, tj. właściwego kościoła, krużganków zewnętrznych, wraz z pomieszczeniami na grobowce zasłużonych, a w krypcie pod główną częścią kościoła znalazłyby się groby najwyższych dostojników państwa. Niestety wybuch kolejnej wojny ponownie przerwał budowę. Po wojnie sprawę budowy Świątyni Opatrzności Bożej próbował podjąć w 1947 roku prymas kardynał August Hlond. Niestety jego śmierć, a także brak zgody ówczesnych władz komunistycznych wstrzymały wszelkie działania. Do planów budowy świątyni powrócono dopiero po upadku komunizmu w 1989 roku.

Świątynia Opatrzności Bożej - Projekt Marka Budzyńskiego

W 1996 roku podczas uroczystej sesji Rady Miasta ks. prymas Józef Glemp w obecności najwyższych władz państwowych zaproponował przekształcenie na Świątynię Opatrzności kościoła św. Aleksandra na pl. Trzech Krzyży. Pomysł ten jednak nie został zrealizowany. Jakiś czas później Andrzej Kiciński zaproponował, żeby zbudować kościół na sztucznej wyspie pośrodku Wisły. Projekt jednak upadł i ostatecznie zdecydowano, że kościół zostanie wybudowany na terenie Wilanowa. Na początku maja 1999 roku na terenie przeznaczonym pod budowę świątyni uroczyście posadowiono i pobłogosławiono krzyż. Jeszcze w tym samym roku rozpisany został konkurs architektoniczny przygotowany we współpracy ze Stowarzyszeniem Architektów Polskich. Wygrał go projekt Marka Budzyńskiego w postaci symbolicznej góry, zwieńczonej kryształowym świetlikiem. Niestety okazał on się zbyt kosztowny i pod wpływem krytyki zrezygnowano z jego realizacji rozpisując kolejny konkurs. Ostatecznie wybrano projekt zespołu Wojciecha i Lecha Szymborskich. Świątynia zaprojektowana została na planie krzyża greckiego, z czterema wejściami, zwieńczona kopułą z krzyżem. Po kilku dodatkowych modyfikacjach w 2002 roku wmurowano kamień węgielny i rozpoczęto prace budowlane. Wznoszenie świątyni, z przerwami trwało aż do 2016 roku i pochłonęło 220 milionów zł. Jeszcze w czasie budowy wygląd świątyni wzbudził wiele emocji i kontrowersji. Świątynia otrzymała antynagrodę architektoniczną Makabryła na najbrzydszy budynek w Polsce oddany do użytku w 2016. Urbanistyczną podstawę całego kompleksu Świątyni Opatrzności Bożej stanowią cztery Drogi: Walki, Kultury, Cierpienia i Modlitwy. Każda z nich dochodzi do samej świątyni i kończy się portalem. Do kościoła prowadzą schody. Bryła świątyni to rotunda zwieńczona owalną kopułą. Została ona zaprojektowana jako jednoprzestrzenne wnętrze, które obramowane jest szpalerem 26 ukośnych słupów tworzących przestrzeń w kształcie odwróconego kielicha. To najlepsza część świątyni: widać sprzyjający kontemplacji architektoniczny zamysł. Słupy nie spotykają się: pomiędzy nimi pozostawiono okrągły otwór, przez który do kościoła wpada światło. Przerzucono nad nim metalowy ruszt, na którym zamontowano cztero-metrowy krzyż. W nawie głównej jest 1500 miejsc siedzących i jest ona oddzielona od nawy bocznej filarami. Świątynia Opatrzności Bożej stanowi część większego kompleksu Centrum Opatrzności Bożej, w którego skład wchodzi także Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego oraz Panteon Wielkich Polaków.