Westerplatte
Pomniki

Westerplatte to sztucznie utworzony półwysep w Gdańsku, położony w północno-wschodniej części Gdańska, na Wyspie Portowej przy ujściu Martwej Wisły do Zatoki Gdańskiej. Pierwotna wyspa powstała tu około XV wieku w wyniku nadmiernego osiadania osadów rzecznych przy ujściu Leniwki. Ostatecznie w drugiej połowie połowie XIX wieku połączono ją ze stałym lądem tworząc półwysep, który nazwany został Westerplatte. Jego szerokość waha się od około 200 do 500 metrów, przy długości około 2 kilometrów. Pierwotnie wyspa, a później półwysep służył jako uzdrowisko, ale w późniejszym czasie z uwagi na strategiczne położenie armia Polska ni przekształcono ją w składnicę wojskową. Dziś miejsce to jest zalesione i niezamieszkałe. Westerplatte kojarzone jest głównie z wybuchem II wojny światowej. To właśnie tutaj 1 września o godzinie 4:45 rano padły pierwsze strzały z niemieckiego pancernika "Schleswig-Holstein" na polskie osiedla broniące półwyspu .Oficjalnie okręt przybył do miasta z "kurtuazyjną wizytą", prawdziwy powód okazał się zupełnie inny. Wkrótce potem niemiecka piechota wkroczyła do boju by przyłączyć się do ataku. Walka była zacięta, ale polscy obrońcy walczyli z dobrze ukrytych miejsc powodując ciężkie straty dla Niemców, którzy zostali zmuszeni do odwrotu. Kolejne dwa ataki były przeprowadzone tego samego dnia, ale Polscy żołnierze zdołali odeprzeć je. Niemcy, zaskoczeni spotkanym oporem, wielokrotnie bombardowali pozycje Polaków z ciężkiej artylerii. Ponadto niemieckie siły powietrzne (Luftwaffe) przeprowadziły kilka bombardowań. Polskie oddziały były w zdecydowanej mniejszości w porównaniu z napastnikiem. Niewielka grupa licząca około 180 mężczyzn, została skierowana przeciwko ponad 3 tysięcy Niemców. Walczyli bohatersko dla ojczyzny i udawało im się odpierać wszelkie ataki niemieckie przez zdumiewające siedem dni. Będąc odciętym od dostaw i amunicji oraz bez wzmocnień na drodze, polski dowódca Henryk Sucharski komendant Wojskowej Składnicy Tranzytowej w Westerplatte w Wolnym Mieście Gdańsku znalazł się w rozpaczliwej sytuacji. Kapitulacja była jedyną opcją. Po stronie polskiej zaledwie 20 żołnierzy straciło życie podczas bitwy. Straty niemieckie były co najmniej dziesięć razy większe. Bitwa ta stanowiła główną inspirację dla Wojska Polskiego walczącego w innych miejscach Polski. Dziś wciąż traktowana jest jako symbol oporu wobec inwazji wroga.

Westerplatte - Plan obrony

Po wojnie w latach sześćdziesiątych dla uczczenia pamięci o bohaterskich obrońców Westerplatte, którzy walecznie bronili półwyspu został wzniesiony monumentalny pomnik (Pomnik Obrońców Wybrzeża). Jego uroczyste odsłonięcie miało miejsce 9 października 1966 roku. Za jego projekt jak i plan zagospodarowania terenu, odpowiedzialni byli Adam Haupt, Franciszek Duszeńko oraz Henryk Kitowski. Monument ma 25 metrów wysokości i złożony jest z 236 bloków granitowych o wadze od 6 do 12 ton, pochodzących z kamieniołomów w Strzegomiu i Borowie. Całkowita waga pomnika to około 1150 ton. Został on także ozdobiony płaskorzeźbami i inskrypcjami. W 2009 roku pomnik przeszedł gruntowną renowację, a teren wokół niego przekształcony został w park. Każdego roku 1 września przy pomniku odbywają się uroczystości państwowe związane z rocznicą wybuchu II wojny światowej. Obecnie na terenie półwyspu znajdują się następujące obiekty: Pomnik Obrońców Wybrzeża, Cmentarzyk Poległych Obrońców Westerplatte, wartownie: Wartownia nr 1, Wartownia nr 3, Placówka Fort, Placówka Elektrownia, koszary, pomnik z napisem "Nigdy więcej wojny", Terminal promowy Westerplatte, Kaszubski Dywizjon Straży Granicznej. Punkt obserwacyjny 25 baterii artylerii stałej z lat 50. XX wieku, oraz pętla autobusowa.

Ciekawostki

  • W czasie wojny na Westerplatte funkcjonował przez jakiś czas obóz koncentracyjny Abteilung Aussenstelle;
  • Nazwa Westerplatte pochodzi z języka niemieckiego i stanowi połączenie dwóch słów wester "zachodni” i platte "płyta" co oznacza "zachodnią wyspę".