Jedwabny Szlak
Szlaki

Jedwabny Szlak (Silk Road) to dawna droga handlowa łącząca Chiny z Bliskim Wschodem i Europą. Trasa ta ciągnie się przez dwa kontynenty na dystansie około 8 tysięcy kilometrów i była wykorzystywana już od III wieku p.n.e. Największy rozkwit Jedwabnego Szlaku rozpoczął się jednak dopiero w I wieku p.n.e., kiedy Rzymianie zakochali się w chińskim jedwabiu. Powstanie zjednoczonych Chin, a szczególnie ekspansja dynastii Han na zachód, pomogły utworzyć stałe połączenie lądowe łączące Chiny z Rzymem. Oprócz jedwabiu do Europy sprowadzano wówczas także ceramikę i papier, za co płacono chińczykom złotem bądź winogronami lub perfumami. Znaczenie szlaku zmalało w VI wieku n.e., kiedy to Azja Środkowa została zajęta przez ludy arabskie. Ostatecznie trasa utraciła swoje znacznie w połowie XVII wieku po opłynięciu Afryki i odkryciu drogi morskiej do Chin. Jedwab był tylko jednym z wielu luksusowych towarów, które transportowano szlakiem. Trasę wykorzystywali także często najeźdźcy, misjonarze, podróżnicy czy pielgrzymi. To właśnie tędy wędrowały nowe idee, myśli, wynalazki czy religie.

Jedwabny szlak - mapa

Swój bieg Jedwabny Szlak rozpoczyna w dawnej stolicy Chin, Xi'am (obecnie stolica prowincji Shaanxi) dawniej znanej jako Chang'an (czyli "Trwały Pokój") i kończy w Antiochii (Antakya) na tureckim wybrzeżu Morza Śródziemnego. Jego trasa przebiega obecnie przez 13 krajów: Chiny, Kirgistan, Tadżykistan, Uzbekistan, Kazachstan, Pakistan, Afganistan, Turkmenistan, Iran, Irak, Syrię i Turcję. Szlak przebiega przez tereny o niesamowitym krajobrazie, w tym także przez kilka najbardziej jałowych pustyń świata jak m.in. Takla Makan (kiedyś uznawaną za nie do przebycia) czy skalistą Pustynię Syryjską. Ponadto na jego trasie znajduje się wiele starożytnych miast, stanowisk archeologicznych, bajkowych jezior, oaz, imponujących przełęczy czy malowniczych gór. W Azji Środkowej powstało kilka odgałęzień szlaku, które przebiegały przez wiele okolicznych oaz i miasteczek. Ich dostępność zależała nie tylko od ukształtowania terenu, ale i od pór roku czy sytuacji politycznej w poszczególnych regionach.

Jedwab

Jedwab

Jedwab to włókno pochodzenia zwierzęcego uzyskiwane z kokonu jedwabnika (gatunek motyla). To właśnie z niego produkuje się tkaniny, które charakteryzują się połyskiem, są gładkie, śliskie, wiotkie, miękkie, lekkie, cienkie i bardzo przyjemne w dotyku. Jedwab stanowi jeden z najznakomitszych tworów natury. Jak do tej pory żadne sztuczne włókno nie jest w stanie mu dorównać. Tkanina ta stanowi jedno z najmocniejszych włókien występujących w naturze. Jest także bardzo odporna na rozciąganie, wysoce absorpcyjna (daje się łatwo farbować) i hipoalergiczna (jak do tej pory nie są znane przypadki uczulenia na ten materiał). Znaleziska archeologiczne wykazały, że jedwab wytwarzany był już w starożytnych Chinach, około 3600 roku p.n.e. Pierwotnie tkanina ta zarezerwowana była tylko dla cesarskiego dworu, jednak bardzo szybko dotarła ona także na zachód. Jedna z chińskich legend głosi, że jedwab został odkryty w ogrodzie cesarza Huang Di, żyjącego w latach 2698-2598 p.n.e. Pewnego razu cesarz poprosił swoją żonę Xi Lingshi, by sprawdziła, jaki szkodnik niszczy drzewa morwowe. Cesarzowa zauważyła, że są to białe larwy, które przędą błyszczące kokony. Przypadkowo jeden kokon wpadł jej do wrzątku i okazało się, że można wyciągnąć z niego delikatną nić, którą Xi Lingshi zawinęła na szpulkę. Od tego czasu cesarzowa czczona jest jako Pani Jedwabników. Chińczycy strzegli tej tajemnicy przez około 2000 lat, mając pełen monopol na produkcję tego niezwykle cennego materiału. Dziś jedwab produkowany jest na całym świecie, ale nadal najwięcej wytwarza się go w Chinach.

Jedwabny szlak - Uzbekistan

Największe atrakcje Jedwabnego Szlaku

  • Xi'an - otoczona murami starożytna stolica Chin w pobliżu której znajduje się słynna Terakotowa Armia.
  • Twierdza w Jiayuguan - zabytkowa forteca stanowiąca zachodni kraniec Wielkiego Muru Chińskiego.
  • Jaskinie Mogao - zespół blisko 500 skalnych świątyń w pobliżu miasta Dunhuang w chińskiej prowincji Gansu.
  • Kaszgar - niegdyś było to jedno z najważniejszych miast handlowych Jedwabnego Szlaku.
  • Góry Fan - niezwykle malownicze szczyty w w północno-zachodnim Tadżykistanie.
  • Tash Rabat - karawanseraj usytuowany pośród dzikich pustkowi Kirgistanu.
  • Herat - starożytne miasto z licznymi zabytkami, położone w zachodnim Afganistanie.
  • Buchara - zabytkowe miasto w Uzbekistanie, położone w dolinie rzeki Zarafszan.
  • Samarkanda - zabytkowe starożytne miasto w Uzbekistanie.
  • Chiwa - otoczone potężnymi murami zabytkowe miasto w Uzbekistanie, położone nad rzeką Amu-Darią.
  • Isfahan - zabytkowe miasto w środkowym Iranie.
  • Palmyra - zabytkowe miasto w Syrii, które założone zostało na terenie oazy w północnej części Pustyni Syryjskiej.
  • Damaszek - stolica Syrii i zarazem jedno z najstarszych ciągle zamieszkanych miast świata.

Jedwabny szlak - Syria - Palmyra

Ciekawostki

  • Nazwa Jedwabny Szlak (niem. Seidenstrasse) po raz pierwszy użyta została przez niemieckiego podróżnika i geografa, barona Ferdinanda von Richthofena w 1877 roku;
  • Z uwagi na niezwykłą wytrzymałość z jedwabiu wykonywane były nosy samolotów Concorde;
  • W 2013 roku Chiny przedstawiły pomysł utworzenia nowego lądowego Jedwabnego Szlaku z Chin do Europy.